Στενότερη συνεργασία για την κοινή αντιμετώπιση του ρωσικού αερίου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πλησιάζει στην υιοθέτηση μίας ενιαίας προσέγγισης σχετικά με το θέμα του ρωσικού φυσικού αερίου, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Σλοβάκου πρωθυπουργού, Ρόμπερτ Φίτσο, το περασμένο Σάββατο. Ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι η Σλοβακία επιθυμεί να επιτευχθεί συμφωνία με την Κομισιόν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έως την Τρίτη, ώστε να εξασφαλιστούν εγγυήσεις που θα αποτρέψουν οικονομικές ζημίες για τη χώρα του λόγω της διακοπής των ρωσικών εισαγωγών αερίου μετά το 2027. Η Σλοβακία, σε συνεργασία με την Ουγγαρία, αντιτάσσεται ανοιχτά στην πρόταση της Κομισιόν για απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα είχε ανυπόφορες επιπτώσεις στις τιμές ενέργειας εντός της χώρας. Ως μέσο πίεσης προς την ΕΕ, έχει μπλοκάρει πρόσφατα το προτεινόμενο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Εάν ωστόσο καταλήξουν σε κοινή λύση με την Κομισιόν, η Σλοβακία θα ανακαλέσει το βέτο στην έγκριση των νέων κυρώσεων.

«Πρέπει να κερδίσουμε κάτι σε αυτή τη μάχη, αν και δεν θα είναι ένα αποτέλεσμα 100-0», σημείωσε ο Φίτσο, σύμφωνα με το Reuters. «Θέλουμε πολιτικές δεσμεύσεις, εγγυήσεις από τους εταίρους και την Επιτροπή ότι αυτό το πρόβλημα δεν θα μείνει μόνο στην πλάτη της Σλοβακίας», προσέθεσε. Ανέφερε επίσης ότι η πιθανότητα να υπάρξει συμφωνία εξακολουθεί να είναι αβέβαιη, καθώς υπάρχουν ακόμη ανοιχτά ζητήματα, όπως το ανώτατο όριο στις χρεώσεις των εναλλακτικών διαδρομών για μη ρωσικό φυσικό αέριο.

Η πρόταση της Κομισιόν να σταματήσουν οι εισαγωγές ρωσικών καυσίμων μέχρι το τέλος του 2027 απαιτεί ειδική πλειοψηφία για να περάσει, ενώ οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας επιτάσσουν ομοφωνία. Έτσι, η Σλοβακία έχει συνδέσει τα δύο ζητήματα, αρνούμενη να υποστηρίξει το νέο πακέτο κυρώσεων προτού ικανοποιηθούν οι ενεργειακές της ανησυχίες. Ο Φίτσο υπογράμμισε ότι οι κυρώσεις αυτές δεν έχουν ουσιαστικά πρόβλημα για τη Σλοβακία και αν η χώρα αποσύρει την αντίθεσή της, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ θα μπορούσαν να εγκρίνουν τις κυρώσεις την Τρίτη. Ο Φίτσο συζήτησε τις ανησυχίες αυτές με τον Πολωνό πρωθυπουργό, Ντόναλντ Τουσκ, την Παρασκευή, και με τον Γερμανό Καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, το Σάββατο.

Τα τρία στρατόπεδα εντός της ΕΕ και η εξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο

Η προοπτική πλήρους διακοπής των ρωσικών φυσικών αερίων στην ΕΕ έχει προκαλέσει σοβαρές εντάσεις στην Ένωση, διαμορφώνοντας τρία κύρια στρατόπεδα. Από τη μια πλευρά βρίσκονται η Σλοβακία και η Ουγγαρία, οι οποίες θεωρούν ότι η πρόταση της Κομισιόν απειλεί την ενεργειακή τους ασφάλεια και ενδέχεται να προκαλέσει σημαντικές αυξήσεις στις τιμές ενέργειας. Από την άλλη, υπάρχουν κράτη μέλη, όπως οι χώρες της Βαλτικής, που υποστηρίζουν το σχέδιο. Μια τρίτη ομάδα κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, αναγνωρίζει την ανάγκη απεξάρτησης από τα ρωσικά καύσιμα, αλλά με ρεαλιστική προσέγγιση.

Σημαντικές είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, που ανέφερε στο Energy Transition Forum: «Πολλές χώρες, η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ, λένε: «Ναι, χρειαζόμαστε να απεξαρτηθούμε από το ρωσικό αέριο, αλλά να το κάνουμε με τρόπο που δεν θα αυξήσει τις τιμές, που να είναι τεχνικά ασφαλής και νομικά εφικτός, ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα για τις χώρες». Οι περισσότερες χώρες υποστηρίζουν την απεξάρτηση, αλλά με σοβαρό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα παραμένει αρκετά εξαρτημένη από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Σύμφωνα με ανάλυση του Green Tank, το πρώτο εξάμηνο του 2025, το ρωσικό αέριο μέσω του αγωγού Turkstream εμφανίζεται να καλύπτει σχεδόν το 40% των συνολικών εισαγωγών αερίου της χώρας, σε περίοδο αυξημένης κατανάλωσης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή.

Τα επιχειρήματα της Κομισιόν

Η Κομισιόν απαντά στις ανησυχίες των κρατών μελών της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι η αύξηση των τιμών ενέργειας που ενδέχεται να προκύψει από την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού αερίου είναι ένα σενάριο που θεωρείται «απίθανο». Επισημαίνει ότι η αναμενόμενη αύξηση στην παροχή LNG παγκοσμίως, καθώς και η αύξηση της προσφοράς αζέρικου φυσικού αερίου στην Ευρώπη και οι βελτιώσεις στις υποδομές της ΕΕ, θα καταστήσουν την Ένωση ανθεκτική απέναντι στο ενδεχόμενο ανόδου των τιμών ενέργειας με την απαγόρευση των ρωσικών ροών από το 2028. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι πολλά κράτη μέλη δεν έχουν πειστεί ακόμα από τα επιχειρήματα της Κομισιόν.