Οι λόγοι πίσω από την αποχώρησή μου από τη Γερμανία

Μετά από 16 χρόνια και μετά την ολοκλήρωση του μεταπτυχιακού του, το 2020 ο Γιάννης αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του, εργάστηκε και στους δύο τομείς, δημόσιο και ιδιωτικό, ακόμη και ως ελεύθερος επαγγελματίας.

«Προσπάθησα να δημιουργήσω μια νέα ζωή εδώ, όμως συνεχώς αντιμετώπιζα εμπόδια», δηλώνει στην DW ο 39χρονος Γιάννης. Θυμάται χαρακτηριστικά μια στιγμή από το εργοτάξιο, όπου ένας πελάτης αρνήθηκε να πληρώσει το τιμολόγιο των 100.000 ευρώ, επισημαίνοντάς του: «Δεν θα σε αφήσω να γίνεις πλούσιος εδώ στη Γερμανία», υπονοώντας τη μεταναστευτική του προέλευση.

Ο Γιάννης ποτέ δεν αισθάνθηκε ότι ανήκει πραγματικά στη Γερμανία, γεγονός που τον οδήγησε τελικά στην απόφαση να επιστρέψει στην πατρίδα του. Όσο και αν προσπαθούσε να ενσωματωθεί, για τους άλλους παρέμενε πάντοτε «ο Έλληνας». «Στην αρχή ήμουν απλά ο τεμπέλης Έλληνας στο πανεπιστήμιο, στη συνέχεια ο διεφθαρμένος Έλληνας στον επαγγελματικό τομέα. Είμαι περήφανος για την καταγωγή μου, αλλά αυτή η νοοτροπία αποτέλεσε τελικά τοξική», σημειώνει.

Η ιστορία του Γιάννη δεν είναι μοναδική

Δεκάδες άνθρωποι με μεταναστευτικό υπόβαθρο στη Γερμανία ζουν παρόμοιες εμπειρίες, με αποτέλεσμα ένας στους τέσσερις να σκέφτεται το ενδεχόμενο εγκατάλειψης της χώρας, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Ερευνών για την Απασχόληση (IAB) της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Απασχόλησης. Ιδιαίτερα οι καταρτισμένοι και επιτυχημένοι μετανάστες, που είναι απαραίτητοι για τη χώρα, είναι αυτοί που προβληματίζονται περισσότερο. Ο 33χρονος Ούτκου Σεν, μηχανικός ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, αποφάσισε κι αυτός να αποχωρήσει μετά από τρία χρόνια για παρόμοιους λόγους.

Αν και ο πρώτος χρόνος του στο Βερολίνο του φάνηκε ως «μήνας του μέλιτος», στην πορεία συνειδητοποίησε ότι η ζωή δεν είναι εύκολη για όσους δεν έχουν επαρκή γνώση της γερμανικής γλώσσας.

«Ως Τούρκος ένιωθα πάντα σαν πολίτης δεύτερης κατηγορίας. Σκεφτόμουν ότι ίσως χρειαστώ δεκαετίες για να γίνω μέλος της γερμανικής κοινωνίας – ή μπορεί και να μην το καταφέρω ποτέ», αναφέρει ο Σεν, ο οποίος δημοσίευσε ένα επιδραστικό βίντεο στο YouTube στα τουρκικά, καταγράφοντας καθημερινές διακρίσεις που υπέστη. Το βίντεο αυτό έχει συγκεντρώσει σχεδόν 500.000 προβολές.

Στο βίντεό του παρομοίασε την εμπειρία του στην Γερμανία με την ταινία «Η έκτη αίσθηση» του Μπρους Γουίλις: «Υπάρχει μια ζωή έξω από εσένα, στην οποία δεν ανήκεις. Περιφέρονται σαν φάντασμα. Οι άλλοι δεν σε βλέπουν καν και δεν μπορείς να συνδεθείς με κανέναν». Αφού εγκατέλειψε τη Γερμανία, μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου η καθημερινότητά του ήταν πιο ευχάριστη, χάρη στην αγγλική γλώσσα.

«Στην αντίθεση με τη Γερμανία, οι Βρετανοί είναι γενικά πιο ανοιχτοί και αποδέχονται τους ξένους, κάθε διαφορετική κουλτούρα. Δεν αντιμετώπισα διακρίσεις εδώ, και αυτό με βοήθησε να νιώσω κομμάτι της κοινωνίας», λέει ο Σεν.

Η γλώσσα δεν εγγυάται την αποδοχή

Η εμπειρία της Καλίνας Βελίκοβα από τη Βουλγαρία δείχνει ότι ούτε η άριστη γνώση γερμανικών εξασφαλίζει μια ομαλή ενσωμάτωση. Η 35χρονη, που πέρασε εννέα χρόνια στη Βόννη σπουδάζοντας κοινωνική εργασία, δήλωσε ότι παρ’ όλα αυτά αισθανόταν περιθωριοποιημένη από τα φοιτητικά της χρόνια.

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ πόσος χρόνος χρειάστηκε για να με αποδεχθούν – ακόμα και ως συμφοιτήτρια. Μιλούσα σε κάποιον τη μία μέρα και την άλλη έκαναν σαν να μην με ξέρουν καθόλου. Αυτό δεν συμβαίνει στον τόπο από όπου προέρχομαι», αναφέρει η Βελίκοβα. Με την πάροδο του χρόνου, το συνεχές αίσθημα κοινωνικής απομόνωσης την επηρέασε αρνητικά. «Άρχισα να γίνομαι πιο ψυχρή. Ένιωθα ότι αναπτύσσω μια αλλεργία προς τη Γερμανία – και δεν το ήθελα», προσθέτει.

Το 2021 αποφάσισε να φύγει από τη Βόννη και να επιστρέψει στη Σόφια. Παρόλο που και εκεί υπάρχουν προκλήσεις στην καθημερινότητά της, σημειώνει ότι η ποιότητα ζωής της έχει βελτιωθεί.

Η Γερμανία οφείλει να βρει μια ισορροπία

Ο οικονομολόγος Κρίστιαν Ντούστμαν, διευθυντής του Ινστιτούτου RF για την Οικονομία και το Μέλλον της Εργασίας στο Βερολίνο, αναφέρει ότι οι γλωσσικές ικανότητες είναι κρίσιμες για την ενσωμάτωση, όχι μόνο από την οπτική γωνία της αγοράς εργασίας αλλά και για τους μετανάστες. Συνάμα, τονίζει ότι η αίσθηση μη αποδοχής που νιώθουν πολλοί μετανάστες δεν είναι μοναδικό χαρακτηριστικό της Γερμανίας. «Μια αντίστοιχη έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο πιθανόν να φέρει παρόμοια αποτελέσματα», τονίζει.

Επιπλέον, ο Ντούστμαν υπογραμμίζει ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μεταναστών σε μια χώρα, τόσο περισσότερη ανησυχία προκαλεί στους ντόπιους πληθυσμούς, γεγονός που οδηγεί σε αρνητικές στάσεις απέναντι στη μετανάστευση και στην άνοδο του ρατσισμού.

«Η πολιτική πρέπει να κινηθεί προσεκτικά ώστε να αποφευχθεί η ανησυχία του πληθυσμού, περιορίζοντας την απήχηση των ρατσιστικών κομμάτων, ενώ παράλληλα να διασφαλίσει ότι οι μετανάστες θα αισθάνονται απαραίτητοι στην κοινωνία και οικονομία», καταλήγει.

«Χρειάζεται περισσότερη πολιτική και κοινωνική εκπαίδευση»

Ο Αναστάσιος Πενολίδης, που μετακόμισε στη Γερμανία πριν από επτά χρόνια, εκτιμά ότι είναι απαραίτητη μια ριζική μεταρρύθμιση. Θεωρεί ότι η εκπαίδευση του πληθυσμού είναι καθοριστική για την ολοκλήρωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες. «Χρειάζονται περισσότερα προγράμματα εκπαίδευσης, νέες πολιτικές κατά του ρατσισμού και χαμηλότεροι φόροι για τους χαμηλόμισθους», αναφέρει ο Πενολίδης, περιγράφοντας τις προτεινόμενες λύσεις.

Δηλώνει ότι δυσκολεύεται οικονομικά, μολονότι ο ίδιος και η σύντροφός του εργάζονται με πλήρη απασχόληση. Οι υψηλοί φόροι για τους ανύπαντρους και χωρίς παιδιά τον απασχολούν. Η σκέψη της επιστροφής στην Ελλάδα παραμονεύει, κυρίως λόγω της διαφορετικής φορολογικής πολιτικής, αλλά επίσης επειδή συνεχίζει να δεινοπαθεί από τον ρατσισμό. Παρ’ όλα αυτά, ο Αναστάσιος διατηρεί την ελπίδα του ότι αν υπάρξουν θεμελιώδεις αλλαγές, θα μείνει στη Γερμανία για να δημιουργήσει οικογένεια, εξαρτώμενος όχι μόνο από αναγκαίες αλλαγές πολιτικής αλλά και από μια θετική στροφή ως προς τη νοοτροπία της γερμανικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες.

Πηγή: Deutsche Welle