Οι επιπτώσεις μιας νέας ενεργειακής κρίσης στην ελληνική οικονομία: Μία ανάλυση

Στο νέο οικονομικό δελτίο της, με τίτλο: «Γεωπολιτική Αναταραχή στη Μέση Ανατολή και Δυνητικά Κανάλια Επίδρασης στην Ελληνική Οικονομία», η Alpha Bank αναλύει τις πιθανές επιπτώσεις μιας νέας ενεργειακής κρίσης στην ελληνική οικονομία.

Αναλύσεις της Alpha Bank:

Η πρόσφατη κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, καθώς και η εμπλοκή των ΗΠΑ, έχουν εντείνει την αβεβαιότητα στο ήδη κακόφημο διεθνές περιβάλλον, το οποίο έχει πληγεί από τις πολιτικές εμπορικού προστατευτισμού των ΗΠΑ. Το Ιράν, που κατέχει σημαντική θέση στον ενεργειακό τομέα, έχει τις τρίτες μεγαλύτερες επιφυλακτές πετρελαίου και τις δεύτερες στο φυσικό αέριο παγκοσμίως, ενώ μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν ελέγχουν τα στενά του Ορμούζ, από όπου διεκπεραιώθηκε το 2024 το 20% των παγκόσμιων μεταφορών πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Αν και φαίνεται να υπάρχει μια πιθανή αποκλιμάκωση της έντασης, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε τις πιθανές συνέπειες μιας νέας ενεργειακής κρίσης στην ελληνική οικονομία. Η υποψία κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ θα μπορούσε να φέρει δραματική αύξηση στις τιμές ενέργειας. Η αναζήτηση εναλλακτικών διαδρομών θα οδηγούσε σε σημαντικές επιβαρύνσεις στο κόστος μεταφοράς και καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα. Παρόλο που το Ιράν έχει απειλήσει στο παρελθόν με κλείσιμο των Στενών, κάτι τέτοιο δεν έχει πραγματοποιηθεί, δεδομένου ότι μια τέτοια ενέργεια θα πλήγωνε και τις ίδιες του τις εξαγωγές πετρελαίου. Αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να είναι ο λόγος που οι αγορές παρέμειναν ήρεμες κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ, το 2024, το 84% του αργού που διήλθε μέσω των Στενών κατευθύνθηκε στις ασιατικές αγορές, ενώ περίπου το 90% των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου κατευθύνθηκε στην Κίνα.

Επιπτώσεις στις τιμές ενέργειας, πληθωρισμό και εμπόριο

Η τιμή του πετρελαίου Brent την 23η Ιουνίου άγγιξε τα 81 δολάρια ανά βαρέλι, ωστόσο, στη συνέχεια υποχώρησε και έκλεισε στις 25 Ιουνίου στα 67,7 δολάρια. Ανάλογη πτώση σημείωσε και το φυσικό αέριο, το οποίο στις 25 Ιουνίου διαμορφώθηκε στα 35,5 ευρώ ανά μεγαβατώρα, υποχωρώντας κατά 2%. Οι τιμές αυτές είναι χαμηλότερες από την αρχή του έτους, εξαιτίας των ανησυχιών για τη ζήτηση και την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, προϊόν του εμπορικού πολέμου. Η αναμενόμενη αύξηση των τιμών ενέργειας, λόγω διαταραχών στην προσφορά και αύξησης του μεταφορικού κόστους, θα μπορούσε να συμβάλει σε νέα αναζωπύρωση του πληθωρισμού και αύξηση του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) στην Ελλάδα για το πρώτο πεντάμηνο του 2025 κυμάνθηκε κοντά στο 3%, ελαφρώς μειωμένος σε σύγκριση με το 2024 (3,1%). Το Μάιο, ωστόσο, παρουσίασε αύξηση στο 3,3% από 2,6% τον προηγούμενο μήνα, με τις υπηρεσίες να ευθύνονται για περισσότερο από το 80% της ανόδου του δείκτη. Η επίδραση των μη επεξεργασμένων τροφίμων και των βιομηχανικών προϊόντων στο δείκτη ήταν περιορισμένη, αφού οι σχετικές τιμές παρέμειναν σταθερές σε σχέση με πέρυσι. Είναι αξιοσημείωτο ότι η πτώση των τιμών ενέργειας τα χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση αντεξεργάστηκε μερικώς την αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών, αν και η συνεισφορά της ήταν οριακή το 2024.

Η διεύρυνση του ελληνικού εμπορικού ελλείμματος το πρώτο τρίμηνο έχει προκληθεί από παράγοντες όπως η διάφορα στους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με τους εμπορικούς εταίρους και η αύξηση εισαγωγών κεφαλαιακού εξοπλισμού λόγω του Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, τυχόν αύξηση στις τιμές ενέργειας θα επιβάρυνει περισσότερο το εμπορικό ισοζύγιο, δεδομένου ότι η χώρα είναι καθαρός εισαγωγέας. Το ανατιμημένο ευρώ έναντι του δολαρίου μπορεί να βοηθήσει στην αναχαίτιση της περαιτέρω αύξησης του ελλείμματος.

Διερευνώντας τις διμερείς σχέσεις της Ελλάδας, παρατηρούμε ότι οι εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν είναι ανύπαρκτες, ενώ με το Ισραήλ το ελληνικό εμπορικό ισοζύγιο είναι πλεονασματικό από το 2019. Το 2024, το πλεόνασμα ανήλθε σε περίπου 0,6 δισ. ευρώ, την υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί, με τις ελληνικές εξαγωγές προς το Ισραήλ να φθάνουν το 1 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας 0,4% του ΑΕΠ.

Επιπτώσεις στον τουρισμό και στις Ξένες Άμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ)

Μια παρατεταμένη στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες και για τον ελληνικό τουρισμό.

Άμεσες επιπτώσεις: Αν και οι ταξιδιωτικές αφίξεις από το Ισραήλ σημείωσαν αύξηση σχεδόν 30% το 2024, οι συνολικές αφίξεις παρέμειναν σχετικά περιορισμένες. Η Ελλάδα καταγράφηκε με ταξιδιωτικές εισπράξεις ύψους 419 εκατομμυρίων ευρώ το 2024. Η ανάγκη αναδάμωσης στις αεροπορικές συνδέσεις μπορεί να φέρει ακόμα μεγαλύτερες απώλειες φέτος. Σημειώνεται ότι, αν και το πλεόνασμα παραμένει στο ισοζύγιο υπηρεσιών με το Ισραήλ, οι εξελίξεις στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών, για το καλοκαίρι του 2025, είναι ανησυχητικές.

Έμμεσες επιπτώσεις: Η γενική αναστάτωση στη Μέση Ανατολή μπορεί να αποθαρρύνει ταξιδιώτες από απομακρυσμένες περιοχές, όπως η Ασία και η Αμερική, με την Ανατολική Μεσόγειο να θεωρείται περιοχή ανησυχίας. Το 2024 κατεγράφησαν 4,7 εκατ. αφίξεις από κρουαζιέρες, με έσοδα 1 δισ. ευρώ. Οι αφίξεις από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία ανήλθαν σε 2 εκατ., με έσοδα 2,2 δισ. ευρώ. Στο πρώτο τετράμηνο του 2025, οι επιδόσεις του τουρισμού παρέμειναν αυξημένες.

Οι γεωπολιτικές προκλήσεις θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν αρνητικά την υλοποίηση επενδύσεων, καθυστερώντας τις ροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων, οι οποίες έχουν σημειώσει θεαματική αύξηση στα τελευταία χρόνια. Το 2024, οι ΞΑΕ ανήλθαν στα 6,8 δισ. ευρώ, με αύξηση 41,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι καθαρές εισροές από το Ισραήλ περιορίζονται κυρίως σε ακίνητα.

Διαβάστε περισσότερα

BofA: Θετικές προοπτικές για τις ελληνικές τράπεζες, με αιχμή τη Eurobank και νέες τιμές-στόχους

Η Titan Cement International γίνεται Titan

Worldline: Ο CEO ρίχνει τις ευθύνες στα ΜΜΕ για την πτώση της μετοχής

Για περισσότερες ειδήσεις επισκεφθείτε το Πρώτο Θέμα.