Νέο Σχέδιο ΥΠΕΝ για την Υποστήριξη Ευάλωτων Νοικοκυριών: Ποιοι Επωφελούνται

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ανοίξει σε δημόσια διαβούλευση το νέο «Επικαιροποιημένο Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας». Αυτό το σχέδιο αποτελεί τη βάση για την πολιτική στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών τα επόμενα χρόνια. Σκοπός του είναι να μεταβεί η χώρα από προσωρινές λύσεις λόγω της ενεργειακής κρίσης σε ένα σύστημα πιο βιώσιμο και μόνιμο ενάντια στην ενεργειακή φτώχεια.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν 4,3 εκατομμύρια νοικοκυριά, από τα οποία 546.000 χαρακτηρίζονται ενεργειακά φτωχά το 2023, σύμφωνα με νέα ευρωπαϊκή μεθοδολογία. Παρ’ ότι ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί από τα 690.000 νοικοκυριά το 2016, η πρόοδος είναι αργή. Το ποσοστό ενεργειακής ένδειας, που ήταν 15,9% το 2016, μειώθηκε στο 11,2% το 2021, αλλά αυξήθηκε και πάλι στο 12,6% το 2023. Αξιοσημείωτο είναι ότι 133.000 νοικοκυριά βρίσκονται σε «ακραία ενεργειακή ένδεια», δαπανώντας πάνω από το 150% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για τις βασικές τους ανάγκες.

Ο εθνικός στόχος, όπως ορίζεται στο ΕΣΕΚ, είναι η μείωση της ενεργειακής φτώχειας κατά 50% μέχρι το 2025 και 75% μέχρι το 2030 σε σύγκριση με το 2016. Αυτή η στρατηγική μεταφράζεται σε 345.000 ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά το 2025 και 172.000 το 2030, με συνολική υποστήριξη 374.000 νοικοκυριών την επόμενη πενταετία. Οι τοπικές διαφορές είναι έντονες, με την Ήπειρο να έχει το υψηλότερο ποσοστό ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών, φτάνοντας το 20,4%. Ακολουθούν η Δυτική Μακεδονία με 20,3% και η Θεσσαλία με 20,2%, σημειώνοντας ότι σε αυτές τις περιοχές ένα στα πέντε νοικοκυριά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κάλυψη των βασικών ενεργειακών τους αναγκών.

Στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι «το μεθοδολογικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα προτεραιοποίησης των νοικοκυριών που βιώνουν ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας». Αυτό σημαίνει ότι οι παρεμβάσεις θα πρέπει να στοχεύσουν ειδικά σε αυτές τις περιοχές. Το ΥΠΕΝ επισημαίνει επίσης ότι η σύγκριση των εύλογων δαπανών με το δηλωθέν εισόδημα αναδεικνύει σημαντικές αποκλίσεις ανά περιοχή, υπογραμμίζοντας την ένταση του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας.

Για την επίτευξη των στόχων, το Σχέδιο Δράσης οργανώνεται γύρω από τρεις άξονες:

Ο πρώτος άξονας εστιάζει στην άμεση προστασία των νοικοκυριών που βρίσκονται στο όριο. Προβλέπει τη βελτίωση του κοινωνικού τιμολογίου, το οποίο θα καλύψει 133.000 νοικοκυριά, καθώς και αυστηρότερη προστασία από τις αποσυνδέσεις, με τοποθέτηση ενός σαφούς ελάχιστου ορίου κατανάλωσης κάτω από το οποίο δεν θα υπάρχει διακοπή ρεύματος. Ακόμη, θα υπάρξουν ευέλικτοι διακανονισμοί για τους δύσκολους μήνες και πρόσθετες ρυθμίσεις για 40.000 νοικοκυριά.

Ο δεύτερος και πιο ουσιαστικός άξονας αφορά έργα που σχετίζονται με τις κατοικίες. Το Σχέδιο στοχεύει σε αναβαθμίσεις ενεργειακής απόδοσης σε 270.000 σπίτια έως το 2030, με επιδοτήσεις που μπορούν να φτάσουν το 100% για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Οι αναβαθμίσεις θα περιλαμβάνουν θερμομόνωση, νέες εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης, καθώς και μικρές εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων για αυτοκατανάλωση. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί σε κατοικίες με υψηλή κατανάλωση και σε κτίρια που ενοικιάζονται από άτομα με χαμηλά εισοδήματα, για να αποφευχθεί η άνοδος των ενοικίων.

Στην ίδια κατηγορία, περιλαμβάνονται η υποστήριξη ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίες θα εξυπηρετήσουν 24.000 νοικοκυριά, αλλά και νέες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες, όπως η αποπληρωμή μέσω λογαριασμών ρεύματος που θα αφορούν 50.000 νοικοκυριά, διευκολύνοντας τα έργα εξοικονόμησης.

Ο τρίτος άξονας επικεντρώνεται στην ενημέρωση και την υποστήριξη σε τοπικό επίπεδο. Σε δήμους και περιφέρειες θα δημιουργηθούν Υπηρεσίες Μιας Στάσης που θα παρέχουν βοήθεια σε νοικοκυριά σχετικά με λογαριασμούς, την ένταξη σε προγράμματα και κατάλληλες επιλογές για αναβάθμιση. Δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης αναμένεται να καλύψουν 374.000 νοικοκυριά, με αντίστοιχο αριθμό να εξυπηρετείται από τις Υπηρεσίες Μιας Στάσης.

Η υλοποίηση του Σχεδίου θα παρακολουθείται από δύο μηχανισμούς: το Εθνικό Παρατηρητήριο Ενεργειακής Ένδειας και την Τεχνική Ομάδα για την Ενεργειακή Ένδεια που θα ελέγχουν τις πραγματικές εξελίξεις στο πεδίο.

Με πάνω από 500.000 νοικοκυριά να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στην κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών, το νέο Σχέδιο Δράσης σηματοδοτεί μια από τις πιο οργανωμένες προσπάθειες των τελευταίων χρόνων για μόνιμες λύσεις στο ζήτημα. Η διαδικασία διαβούλευσης θα ολοκληρωθεί στις 27 Νοεμβρίου, και το υπουργείο θα προχωρήσει στην οριστικοποίηση και εφαρμογή των μέτρων που θα καθορίσουν το μέλλον για τους πλέον ευάλωτους καταναλωτές.

Διαβάστε επίσης