Νέες εξελίξεις στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων: Προς ποια κατεύθυνση;

Ριζικές αλλαγές στον τομέα της ενεργειακής εξοικονόμησης και υποστήριξης καταναλωτών φέρνει η νέα κυβερνητική πρωτοβουλία, η οποία περιλαμβάνει την πλήρη αναμόρφωση του προγράμματος «Εξοικονομώ», που θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2026. Το πρόγραμμα, το οποίο θα είναι ενταγμένο στο Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, αποσκοπεί να προστατεύσει ενεργειακά και μεταφορικά πάνω από 1,5 εκατομμύριο ευάλωτους πολίτες και 75.000 πολύ μικρές επιχειρήσεις, παρέχοντας ενισχύσεις που δύνανται να φτάσουν ακόμα και το 100% της συνολικής δαπάνης για κάθε έργο.

Στηριζόμενη σε μια πιο αποτελεσματική και ταχεία προσέγγιση, η μεταρρύθμιση εστιάζει στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Όπως ανέφερε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση των ευρωπαϊκών ταμείων, θα ιδρυθεί για πρώτη φορά ένα Μητρώο Ενεργειακά Ευάλωτων Πολιτών, ώστε να διασφαλιστεί η άμεση πρόσβαση στη βοήθεια χωρίς τις χρονοβόρες διαδικασίες του παρελθόντος. Ο Υπουργός τόνισε: «Μεταρρυθμίζουμε το πρόγραμμα “Εξοικονομώ” ώστε η βοήθεια να φτάνει στον πολίτη πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά».

Η χρηματοδότηση για το πρόγραμμα προέρχεται κυρίως από το νέο Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με συνολικά 4,7 δισ. ευρώ να διατίθενται για την Ελλάδα, εκ των οποίων το 25% θα χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους. Η ελληνική κυβέρνηση προγραμματίζει να υποβάλει ολοκληρωμένο φάκελο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι το τέλος του 2025, ενώ μια δημόσια διαβούλευση για το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο προγραμματίζεται για το καλοκαίρι του 2025.

Το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» εισάγει καινοτομίες στον τρόπο υλοποίησης, με τη δυνατότητα άμεσης ανάθεσης των ενεργειακών παρεμβάσεων στους προμηθευτές ενέργειας, που θα αποζημιώνονται απευθείας από το Ταμείο. Αυτό σημαίνει ότι οι δικαιούχοι δεν θα χρειάζεται να παρακολουθούν ή να εκτελούν τις εργασίες, ούτε να πληρώνουν προκαταβολές.

Ο νέος αυτός τρόπος εφαρμογής ανοίγει το δρόμο για γρηγορότερη και δικαιότερη εκτέλεση των έργων σε όλη τη χώρα. Επιπλέον, οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCOs) αναμένεται να παίξουν κεντρικό ρόλο, καθώς θα εντοπίζονται ως ενδιάμεσοι φορείς εφαρμογής, συνεργαζόμενες είτε με προμηθευτές ενέργειας είτε αναλαμβάνοντας ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών εργασιών.

Η ομάδα των δικαιούχων αποκτά ευρύτερη διάσταση, καθώς εκτός από χαμηλόμισθες οικογένειες με βάση ευρωπαϊκά κριτήρια, το πρόγραμμα θα καλύψει και πολίτες με εισόδημα έως 25.000 ευρώ, καθώς και εκείνους που πληρούν εισοδηματικά και κοινωνικογεωγραφικά κριτήρια με ανώτατο όριο τα 30.000 ευρώ. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται μονογονεϊκές οικογένειες, άτομα με αναπηρία, κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών, κατεστραμμένα από φυσικές καταστροφές, και φοιτητές.

Επιπρόσθετα, το Ταμείο θα προσφέρει ειδικές ενισχύσεις σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, με σκοπό την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων τους και τη μετάβαση σε καθαρά οχήματα. Οι παραδεκτές παρεμβάσεις ποικίλλουν από αναβάθμιση κτιρίων, αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών, έως εγκατάσταση αντλιών θερμότητας και ηλιακών θερμοσιφώνων. Ειδικές δράσεις προγραμματίζονται ακόμα και για τη δημιουργία Κοινωνικών Κατοικιών σε δημόσια και δημοτικά ακίνητα, ενεργειακή αναβάθμιση φοιτητικών εστιών, και ίδρυση Κέντρων Κοινότητας σε Δήμους.

Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο στοχεύει μάλιστα άνω του 1,5 δισ. ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, προωθώντας την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Από αυτά, 1,16 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε κατοικίες ευάλωτων ομάδων, με προσθήκες 920 εκατ. ευρώ για αντλίες θερμότητας και 661 εκατ. ευρώ για ηλιακούς θερμοσίφωνες, ενισχύοντας φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες και μειώνοντας το ενεργειακό κόστος.

Τα σχέδια εξελίσσονται επίσης στον τομέα των μεταφορών, όπου η στρατηγική του Ταμείου ανακοινώνει επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ. Κεντρικά σημεία της στρατηγικής είναι η ενίσχυση των μέσων σταθερής τροχιάς, καθώς και η αγορά ηλεκτρικών λεωφορείων για αστικές συγκοινωνίες. Παράλληλα, έχει προβλεφθεί νέα προσβάσιμη υπηρεσία μεταφοράς μαθητών ΑμεΑ σε ειδικά σχολεία, με επιδοτήσεις για ηλεκτρικά οχήματα και υποδομές μικροκινητικότητας.

Στον τομέα των νησιών, οι δράσεις ενσωματώνουν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο παρέμβασης για την κοινωνική και οικονομική ανθεκτικότητα. Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, με συνολικούς πόρους 1,775 δισ. ευρώ, αποσκοπεί στην ενεργειακή αναβάθμιση και αυτονομία των νησιών μέσω υβριδικών συστημάτων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η νέα στρατηγική, συνοδευόμενη από επενδύσεις πάνω από 8 δισ. ευρώ έως το 2032, αναμένεται να καθορίσει μια καινοτόμο προσέγγιση προς μια κοινωνικά δίκαιη και τεχνικά αξιόπιστη πράσινη μετάβαση.

Διαβάστε επίσης