Μετάβαση από την Πράσινη Συμφωνία στην πραγματικότητα: οι εξελίξεις του 2025

Το 2025 αποτέλεσε ένα ανατρεπτικό έτος για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία βρέθηκε μπροστά σε διάφορες γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις. Ο πόλεμος στη Ρωσία και την Ουκρανία, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ο σφοδρός εμπορικός ανταγωνισμός από την Κίνα και το αυξανόμενο κόστος της πράσινης μετάβασης τροφοδότησαν μια σειρά προσαρμογών στη στρατηγική της ΕΕ. Η ανάγκη για ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας οδήγησε την ηγεσία της Ένωσης να αναζητήσει ένα απολύτως ρεαλιστικό και ταυτόχρονα φιλόδοξο σχέδιο ανάπτυξης. Η Κομισιόν, παρουσιάζοντας την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας, καθόρισε τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν τα κράτη μέλη, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα προσαρμογής των κλιματικών στόχων.

Οι δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών CO2 κατά 90% μέχρι το 2040, σύμφωνα με τις προτάσεις της Κομισιόν, συνοδεύονται από ενισχυμένη ευελιξία. Έτσι, οι χώρες της ΕΕ δέχθηκαν να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το 2036 διεθνείς πιστώσεις άνθρακα, προσδιορίζοντας πρόσθετους φακέλους ευελιξίας. Επιπλέον, πρόσφατα η ΕΕ υπέβαλε στον ΟΗΕ το επικαιροποιημένο σχέδιο Εθνικά Καθορισμένων Συνεισφορών (NDC), με στόχο τη δραστική μείωση των εκπομπών μέχρι το 2050.

Ένα από τα κύρια εργαλεία της κλιματικής πολιτικής είναι το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ ή EU ETS), το οποίο επικεντρώνεται στη μείωση των βιομηχανικών ρύπων. Αρχικά, σχεδιαζόταν η ένταξη των τομέων οδικών μεταφορών και θέρμανσης στο EU ETS από το 2027, αλλά η ανάγκη για κοινωνική προσαρμογή οδήγησε στη μετάθεση αυτής της εφαρμογής για το 2028.

Στην αυτοκινητοβιομηχανία, που είναι κομβική για την ευρωπαϊκή οικονομία, οι κλιματικές πιέσεις συνάντησαν τη σφοδρή αντίσταση της βιομηχανίας. Μετά από διαμαρτυρίες από τους εκπροσώπους της αυτοκινητοβιομηχανίας, προήλθε συμφωνία για σταδιακή μείωση των εκπομπών, ενώ η πλήρης απαγόρευση νέων αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης, που είχε ανακοινωθεί για το 2035, αποσύρθηκε.

Διπλωματικές πιέσεις για τις πράσινες πολιτικές της ΕΕ

Σημαντικές διπλωματικές πιέσεις προσδιόρισαν τις πολιτικές της ΕΕ, με χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Κατάρ να αντιδρούν στις υποχρεώσεις βιωσιμότητας. Αυτές οι υποχρεώσεις απείλησαν την αλυσίδα αξίας τους και τους παραγωγούς LNG. Υπό πίεση, η ΕΕ τροποποίησε τις ρυθμίσεις, μειώνοντας τις απαιτήσεις προς τις εταιρείες. Ωστόσο, οι τροποποιήσεις δεν ικανοποίησαν πλήρως τους Αμερικανούς και Καταριανούς.

Παράλληλα, οι εξωτερικές πιέσεις συνεχίζονται και για τους κανονισμούς του μεθανίου, με τις ΗΠΑ να ζητούν εξαιρέσεις, καθώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία θεωρείται περιοριστική. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Κανονισμό κατά της αποψίλωσης των δασών, με νέες παρατάσεις για τις εταιρείες να είναι αποτέλεσμα των διαμαρτυριών των αναπτυσσόμενων κρατών.

Με ενδιαφέρον αναμένεται και η εφαρμογή του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), που θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2026, στοχεύοντας στην προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από το σφοδρό διεθνή ανταγωνισμό.

Η νέα εποχή της πυρηνικής ενέργειας

Μια θεμελιώδης αλλαγή στην πολιτική της ΕΕ συνέβη το 2025 με την αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως βιώσιμης επένδυσης. Ένα ευρωπαϊκό δικαστήριο αποφάσισε ότι αυτή μπορεί να ενταχθεί σε κατηγορίες πράσινων επενδύσεων, προσφέροντας ευκαιρίες χρηματοδότησης για έργα πυρηνικής ενέργειας. Σε μια σημαντική δήλωση, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε τη σημασία της πυρηνικής ενέργειας για τη μείωση των τιμών και της παραγωγής καθαρής ενέργειας στην Ευρώπη.

Διαβάστε ακόμη