Κύπρος: Οι πέντε αμφισβητήσεις για την ηλεκτρική σύνδεση GSI και η διπλή στρατηγική της

Στην κατάσταση αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει την εξέλιξη της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, γνωστής ως Great Sea Interconnector, η Αθήνα και η Λευκωσία φαίνεται να διαφωνούν. Η ρητορική των δύο χωρών γίνεται ολοένα πιο σκληρή, ενώ ο χρόνος πιέζει. Σύμφωνα με πληροφορίες από την κυπριακή πλευρά που παρέθεσε το energygame.gr, πέντε κρίσιμα ζητήματα αναγκάζουν την Κύπρο να υιοθετήσει μια «πιο επιφυλακτική στάση» ως προς το έργο, την ώρα που η Ελλάδα και οι Βρυξέλλες επισημαίνουν τη γεωπολιτική σημασία του.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, είπε χαρακτηριστικά στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων της ΕΡΤ: «το έργο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας κυρίως για την Κύπρο, καθώς θα άρει την ενεργειακή της απομόνωση». Παράλληλα, τόνισε ότι η διασύνδεση λειτουργεί και ως δοκιμή για τις κυριαρχικές δυνατότητες Ελλάδας και Κύπρου στην ΑΟΖ τους, ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα στην Κάσο το καλοκαίρι του 2024.

Αξιοσημείωτο είναι ότι από την κυπριακή πλευρά τονίζεται πως δεν έχει τεθεί ποτέ θέμα εγκατάλειψης του έργου. Όπως αναφέρθηκε, «ζητάμε όμως σαφείς δεσμεύσεις, χρονοδιαγράμματα και εγγυήσεις». Επιπλέον, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε πως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα ξεκινήσει έρευνα σχετικά με πιθανές ποινικές παραβάσεις που σχετίζονται με την ηλεκτρική διασύνδεση. Στη διάρκεια συνέντευξής του στην «Καθημερινή της Κύπρου», ο υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις δηλώνοντας ότι το έργο είναι μη βιώσιμο, υποστηρίζοντας ότι έχει στα χέρια του δύο μελέτες από ανεξάρτητους οργανισμούς που καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Ο Χριστοδουλίδης πρόσθεσε ότι η Κύπρος διατηρεί σταθερή θέση, περιμένοντας από τον ΑΔΜΗΕ να αναλάβει τις απαιτούμενες δεσμεύσεις για τη διασύνδεση.

Από πληροφορίες του energygame.gr, μία από τις μελέτες που αναφέρθηκαν είναι αυτή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Κύπρος δεν έχει απορρίψει το έργο, αλλά απαιτεί πλήρεις και λεπτομερείς τεχνικοοικονομικές αναλύσεις που να αποδεικνύουν το κόστος και τα οφέλη για τους καταναλωτές. Ωστόσο, επικρίνονται οι μέχρι τώρα παρουσιάσεις στοιχείων ως ανεπαρκείς.

Η μελέτη κόστους-οφέλους που παρουσίασε ο ΑΔΜΗΕ τον Ιούνιο του 2024, συνεργαζόμενη με την Exergia και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, προβλέπει μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για τους Κύπριους καταναλωτές και σημαντικό κοινωνικό όφελος, αν και η κυπριακή πλευρά επιμένει ότι χρήζει επαναξιολόγησης και περαιτέρω τεκμηρίωσης. Ο υπουργός Παπασταύρου καλεί την Κύπρο να ξεκαθαρίσει τη θέση της, ενώ υπάρχουν αμφιβολίες για τη χρηματοδότηση του έργου από την ΕΤΕπ.

Ανησυχίες εκφράζονται και για γεωπολιτικούς παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν την πορεία του έργου, με την κυπριακή πλευρά να απαιτεί ευρωπαϊκές εγγυήσεις που να υπερβαίνουν τη χρηματοδότηση. Ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το ποιος αναλαμβάνει το ρίσκο καθυστερήσεων και ποια τα δικαιώματα των Κυπρίων καταναλωτών σε ενδεχόμενες παρεμβάσεις.

Στο πλαίσιο της διακρατικής συμφωνίας του Σεπτεμβρίου, Ελλάδα και Κύπρος συμφώνησαν να μοιράσουν το γεωπολιτικό ρίσκο ισομερώς. Αυτή η παραχώρηση κρίθηκε αναγκαία ώστε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις και να αποφευχθεί η ματαίωση του έργου. Πάντως, τονίζεται ότι υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη διαδικασία πιστοποίησης του φορέα διαχείρισης, και είναι ανοιχτό το ζήτημα της ιδιοκτησίας των υποδομών.

Η κυπριακή πλευρά σημειώνει ότι η διαδικασία μεταφοράς αδειών από την προηγούμενη διαχειρίστρια εταιρεία στον ΑΔΜΗΕ βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, σύμφωνα με διαβεβαιώσεις από τις κυπριακές αρχές. Παράλληλα, επαναλαμβάνεται ότι μέχρι να επιτευχθεί η απαραίτητη πιστοποίηση, τα πάγια θα παραμείνουν στον ΑΔΜΗΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοιχειοθετεί το έργο ως στρατηγικής σημασίας και έχει ήδη επενδύσει σημαντικά κεφάλαια, ωστόσο η Κύπρος επιθυμεί περισσότερες εγγυήσεις για την υλοποίηση του έργου και αναζητεί απαντήσεις για τις καθυστερήσεις, τονίζοντας την ανάγκη ξεκάθαρων χρονοδιαγραμμάτων.

Σημαντική θα είναι η αναφορά στο θέμα στην Άτυπη Συνάντηση Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ αυτή την Πέμπτη, ενώ η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Άνα Κάισα Ιτκόνεν, έχει υπογραμμίσει τη σημασία του έργου για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.

Διαβάστε επίσης