Κληρονομικά Θέματα: Νέες Ρυθμίσεις για Διαθήκες, Χρέη και Συμβάσεις σε Εξέλιξη
Μία σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων στο κληρονομικό δίκαιο αναμένεται να προκύψει από την πρόταση της ειδικής επιτροπής υπό την διεύθυνση του καθηγητή Απόστολου Γεωργιάδη, η οποία θα κατατεθεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης τον Σεπτέμβριο.
Όπως αναφέρεται στην Καθημερινή, οι προτάσεις αυτές καλύπτουν καίρια ζητήματα, από την τύχη των ιδιόγραφων διαθηκών μέχρι τη διαχείριση των χρεών που προκύπτουν από κληρονομιά, ενώ εισάγονται νέα εργαλεία, όπως οι κληρονομικές συμβάσεις.
Διαχείριση χρεών: Το κρίσιμο ζήτημα
Ένα από τα πιο ακανθώδη θέματα είναι η αντιμετώπιση των χρεών που κληρονομούνται από τους διαδόχους. Στη σημερινή νομοθεσία, όποιος αποδέχεται μια κληρονομιά αναλαμβάνει την ευθύνη με ολόκληρη τη προσωπική του περιουσία για τα χρέη του αποβιώσαντος. Μια από τις προτάσεις είναι η διατήρηση της κληρονομιάς ως «ξεχωριστής περιουσίας», ώστε οι υποχρεώσεις να καλύπτονται αποκλειστικά από αυτήν. Ωστόσο, υπάρχουν αντιδράσεις από μέλη της επιτροπής, που θεωρούν ότι αυτή η λύση μπορεί να οδηγήσει σε απλήρωτους δανειστές και τράπεζες.
Ενίσχυση των δικαιωμάτων του/της συζύγου
Μία σημαντική μεταρρύθμιση αφορά την εξ αδιαθέτου διαδοχή, που προκύπτει όταν δεν υπάρχει διαθήκη. Σημερινά δεδομένα προβλέπουν ότι ο/η σύζυγος αποκτά το 25% της κληρονομιάς, ενώ το υπόλοιπο μοιράζεται στα παιδιά. Η επιτροπή προτείνει την αύξηση του ποσοστού αυτού στο 33,3%, με τα 2/3 να παραμένουν στα τέκνα. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχουν παιδιά, το ποσοστό του συζύγου ανέρχεται στο 50%.
Οι σύντροφοι που δεν είναι παντρεμένοι ή δεν έχουν συμφωνία συμβίωσης θα συνεχίσουν να εξαιρούνται από την κληρονομία, αν δεν υπάρχει διαθήκη. Ωστόσο, θα τους παραχωρείται δικαίωμα παραμονής στην κατοικία του θανόντος για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. τρία χρόνια).
Σημαντική καινοτομία αποτελεί η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων, μέσω των οποίων οι διαθέτες μπορούν εν ζωή να συμφωνούν με τους μελλοντικούς κληρονόμους σχετικά με τη διανομή της περιουσίας. Αυτές οι συμβάσεις θα είναι δεσμευτικές, με δυνατότητα ανάκλησης (π.χ. σε περίπτωση διάπραξης αδικήματος από κάποιον κληρονόμο).
Επιπλέον, πρόκειται να υπάρξουν ριζικές αλλαγές στον θεσμό της νόμιμης μοίρας. Επί του παρόντος, ακόμα και οι κληρονόμοι που αποκλείονται από διαθήκη δικαιούνται ένα ελάχιστο ποσοστό της περιουσίας (π.χ. 25%). Η νέα ρύθμιση προβλέπει ότι οι αποκλεισμένοι δεν θα αποκτούν μερίδιο σε ακίνητα ή κινητά, αλλά θα δικαιούνται χρηματική αποζημίωση. Αυτή η προσέγγιση επιδιώκει να αποτρέψει τον κατακερματισμό της περιουσίας και να ενισχύσει την ελευθερία του διαθέτη.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν πως οι νέες ρυθμίσεις παρέχουν διπλό όφελος: περιορίζουν τα «κληρονομικά αδιέξοδα» που οδηγούν σε πολυδιάσπαση της περιουσίας, ενώ παράλληλα ενισχύουν την ατομική ελευθερία διάθεσης, εναρμονίζοντας το ελληνικό νομικό πλαίσιο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
