Κατασχέσεις λόγω προστίμων στάθμευσης από το παρελθόν

Αυξάνονται οι κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για παλαιά πρόστιμα από τους δήμους

Οι δήμοι της Ελλάδας προχωρούν σε αιφνιδιαστικές κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών ακόμα και για παραβάσεις παράνομης στάθμευσης που έχουν καταγραφεί πριν από μια δεκαετία, εκμεταλλευόμενοι παλαιές και νέες νομικές διατάξεις. Παρά την ύπαρξη γενικών κανόνων παραγραφής που ισχύουν για πέντε χρόνια, πολλοί πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με αναγκαστική είσπραξη προστίμων που πίστευαν ότι είχαν ξεχαστεί ή ότι δεν ισχύουν πλέον. Το φαινόμενο αυτό έχει αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις, με καθημερινές αναφορές σε δήμους σε όλη την Αττική και επαρχία.

Αυτοί οι πολίτες, βλέποντας τους λογαριασμούς τους να δεσμεύονται ή να κατασχένονται, καλούνται να πληρώσουν ποσά για πρόστιμα που συχνά αγνοούν. Το νομικό καθεστώς αναφορικά με την παραγραφή παλαιών οφειλών έχει αλλάξει πολλές φορές την τελευταία δεκαετία, όντας στην κατεύθυνση που δίνει τη δυνατότητα σε δήμους να διεκδικούν χρέη που ανάγονται ακόμα και στο 2004. Αυτό στηρίζεται σε παλαιούς νόμους, όπως ο 344/1968, ο οποίος προβλέπει παραγραφή 20 ετών για διοικητικά πρόστιμα που δεν σχετίζονται με δηλώσεις του πολίτη.

Εξαιρέσεις στην παραγραφή

Αν και η γενική πρόβλεψη περιορίζει την παραγραφή στα πέντε χρόνια, για χρέη που δημιουργήθηκαν πριν από το 2019 υπάρχουν συγκεκριμένες εξαιρέσεις. Αυτές οι εξαιρέσεις αφορούν πρόστιμα που επιβλήθηκαν χωρίς δήλωση από τον πολίτη, όπως αυτά για στάθμευση. Αντίθετα, οφειλές που προκύπτουν από μη υποβολή ή ανακριβείς δηλώσεις απαλλάσσονται με τον Ν.5043/2023, εφόσον έχουν περάσει δέκα χρόνια από την εμφάνισή τους.

Το υπουργείο Εσωτερικών, μέσω του άρθρου 72 του Ν.5027/2023, έχει δώσει τη δυνατότητα στους δήμους να συνεχίσουν να βεβαιώνουν και να διεκδικούν χρέη πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2018, εφόσον δεν έχει παρέλθει η 20ετής παραγραφή. Η διάταξη αυτή επιτρέπει στη συνέχεια αναδρομικές βεβαιώσεις και μέτρα είσπραξης έως τις 3 Μαρτίου 2025. Για οφειλές που θα βεβαιωθούν κατά την μεταβατική περίοδο, η αποσβεστική προθεσμία παρατείνεται για πέντε επιπλέον χρόνια, επιτρέποντας κατασχέσεις έως το 2030.

Από το 2024, οι δήμοι έχουν αποκτήσει επίσημη πρόσβαση στο ηλεκτρονικό σύστημα κατασχέσεων που χρησιμοποιεί η ΑΑΔΕ. Σύμφωνα με το άρθρο 32 του Ν.5143/2024, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να κατασχέτουν ηλεκτρονικά τα τραπεζικά υπολείμματα οφειλετών μέσω ενός ασφαλούς δικτύου διασύνδεσης με τις τράπεζες. Αυτή η διαδικασία αυτοματοποιείται, με την τράπεζα να δεσμεύει τα χρήματα χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση στον οφειλέτη.

Χωρίς προειδοποίηση

Η διαδικασία αποκτά μάλιστα το πλεονέκτημα να είναι απαλλαγμένη από το τραπεζικό απόρρητο, με τις δεσμεύσεις να γίνονται άμεσα και τα ποσά να επιστρέφονται στους δήμους εντός δέκα ημερών. Ωστόσο, είναι ανησυχητικό ότι συχνά δεν αποστέλλονται προειδοποιήσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ειδοποιήσεις φτάνουν σε παλιές διευθύνσεις ή επιστρέφονται, με αποτέλεσμα οι πολίτες να αντιλαμβάνονται τις οφειλές τους μόνο αφού οι κατασχέσεις έχουν ήδη επιβληθεί.

Για την προστασία των πολιτών, είναι κρίσιμο να παρακολουθούν τις εκκρεμότητές τους με τους δήμους, να ενημερώνουν τα στοιχεία επικοινωνίας τους και να εξερευνούν ρυθμίσεις ή ενστάσεις σε περίπτωση βεβαιωμένων οφειλών. Οι νομικές ενέργειες, αν και συχνά χρονοβόρες και δαπανηρές, αποτελούν τη μοναδική δυνατότητα αντίδρασης σε έκτακτες καταστάσεις.

Η ευρεία εφαρμογή των κατασχέσεων από δήμους αποσκοπεί στην ενίσχυση των τοπικών προϋπολογισμών, όμως εγείρει προβληματισμούς σχετικά με τη νομική τους βάση, τη διαφάνεια και τη κοινωνική ισορροπία του μέτρου. Οι πολίτες με χαμηλά εισοδήματα, άνεργοι ή με υγειονομικά ζητήματα είναι συχνά οι πρώτοι που υφίστανται τις συνέπειες αυτών των ενεργειών.

Είναι λοιπόν προφανής η ανάγκη για νομικές ρυθμίσεις που θα επαναφέρουν σταθερούς και δίκαιους κανόνες στην παραγραφή των δημοτικών οφειλών. Η υποχρεωτική ενημέρωση των οφειλετών, η δυνατότητα εξώδικης ρύθμισης και ειδικές πρόνοιες για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες πρέπει να είναι στο επίκεντρο της σχεδίασης πολιτικών. Διαφορετικά, η αποκατάσταση των εσόδων από τις οφειλές θα γίνει εις βάρος της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη διοίκηση και την ίδια την Αυτοδιοίκηση.