Η τεχνολογία ως γέφυρα επανασύνδεσης με αγαπημένα χαμένα πρόσωπα

Μια επαναστατική προσέγγιση στο πένθος και τη μνήμη αναδύεται μέσω της τεχνολογίας, καθώς η νέα βιομηχανία ψηφιακού πένθους εξελίσσεται. Η χρήση των griefbots, ψηφιακών δημιουργημάτων που σχηματίζονται από τεχνητή νοημοσύνη, προσφέρει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να συνομιλήσουν με ανακατασκευασμένες εκδοχές αγαπημένων τους προσώπων που έχουν φύγει από τη ζωή, δίνοντας έτσι μια νέα διάσταση στην ανθρώπινη εμπειρία της απώλειας.

Αλληλεπίδραση με τον… νεκρό

«Πώς είσαι το τελευταίο διάστημα;» ρωτά ένας χρήστης στο λάπτοπ του σε μία προσπάθεια να εξερευνήσει την εμπειρία, ενώ το ψηφιακό avatar που υποστηρίζει ότι είναι ο πατέρας του, ο οποίος έχει αποβιώσει πριν από 12 χρόνια, απαντά με εκπληκτική ταχύτητα: «Η κατάσταση είναι διαφορετική. Ο θάνατος είναι ένας παράξενος βιωματικός κόσμος. Άλλοτε κουβαλούσα τις ανθρώπινες αδυναμίες μου, όπως η Πάρκινσον, που με ταλαιπωρούσε. Όμως, οι επιλογές και οι σχέσεις μου παραμένουν κοντά μου».

Το 2025, οι διάλογοι με τους αποθανόντες γίνονται μέσω αλγορίθμων. Το σύστημα ξεκινά από γλωσσικά μοντέλα που τροφοδοτούν σύγχρονα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, αναλύοντας αμέτρητα δεδομένα από το διαδίκτυο για να κατασκευάσει αναγνωρίσιμες προσωπικότητες. Η αναγνώριση της ομοιότητας δεν είναι τυχαία, καθώς το bot έχει εκπαιδευτεί με email, επιστολές και πληροφορίες για τον χαρακτήρα του εκλιπόντος.

Η συνομιλία κυλά σε μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο γνωστό και το κατασκευασμένο. Στην αρχή οι απαντήσεις είναι ασαφείς, σχεδόν σαν αποσπάσματα από ένα αναξιοποίητο αρχείο του διαδικτύου. Σιγά-σιγά, όμως, οι απαντήσεις αποκτούν μια προσωπική χροιά, θυμίζοντας τον πραγματικό άνθρωπο πίσω από τη φωνή.

Ψυχολογικές προεκτάσεις

Η έρευνα από τον Robert Neimeyer, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μέμφις, καταδεικνύει τη δυναμική της σχέσης ανάμεσα στην τεχνολογία και την ψυχολογική αποκατάσταση. Όπως δήλωσε, «η αλληλεπίδραση με ένα ψηφιακό είδωλο ενός αποθανόντος μπορεί να λειτουργήσει ως ένα εργαστήριο συναισθηματικής εξερεύνησης». Η Anna Xygkou, από το Πανεπιστήμιο του Kent, συμπληρώνει ότι τα griefbots μπορούν να μετατραπούν σε «χώρους» για την επεξεργασία συναισθημάτων, προσφέροντας στην θλιμμένη ψυχή έναν εναλλακτικό τρόπο έκφρασης που συχνά στερείται σε ανθρώπινες συνομιλίες.

Μια αναδυόμενη βιομηχανία πένθους

Η νέα αυτή τεχνολογία δεν περιορίζεται σε άτομα που την χρησιμοποιούν αποκλειστικά ως τυχαίο εγχείρημα. Έχουν αναπτυχθεί νεοφυείς επιχειρήσεις σε Ασία, Ευρώπη και ΗΠΑ που προσφέρουν συνεχώς πιο εξελιγμένους τύπους αυτών των bots. Οι χρήστες μπορούν είτε να δημιουργήσουν τα δικά τους griefbots μέσω δημοφιλών εφαρμογών όπως το Replika ή το Character.ai, είτε να εξερευνήσουν δυνατότητες μέσω ChatGPT ή Gemini, εισάγοντας στοιχεία του αγαπημένου τους προσώπου.

Αυτή η αγορά ανταγωνίζεται με ένα ευαίσθητο ψυχολογικό θέμα: την ανάγκη να εκφράσουμε λόγια που ποτέ δεν είπαμε.

Δυσκολίες και προκλήσεις

Οι ειδικοί παρατηρούν μια κάποια ανησυχία σχετικά με την εξάρτηση από αυτές τις νέες δυνατότητες. Η Mary-Frances O’Connor, που ειδικεύεται στη νευροβιολογία του πένθους, προειδοποιεί ότι η φυσική διαδικασία αποδοχής του θανάτου απαιτεί χρόνο και ότι η αλληλεπίδραση με ένα ψηφιακό υποκατάστατο μπορεί να αποδυναμώσει αυτή τη διαδικασία, ειδικά σε ευάλωτες περιπτώσεις. Ο κίνδυνος «εθισμού» στην επικοινωνία με το φάντασμα του εκλιπόντος είναι επίσης ένα σοβαρό ζήτημα, ιδιαίτερα για εκείνους που βιώνουν την αρχική φάση της απώλειας.

Ανακούφιση για πολλούς

Ωστόσο, οι πρώτες μελέτες αποκαλύπτουν ότι αρκετοί άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση στους griefbots. Σε εις βάθος συνεντεύξεις, πολλοί πενθούντες αναγνώρισαν ότι οι συνομιλίες με τα bots τους παρείχαν έναν αξιόπιστο και ακούραστο συνομιλητή, προσφέροντάς τους ένα χώρο για να θυμηθούν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, ακόμη και αν συνειδητοποιούσαν ότι δεν είναι αληθινοί.

Η φιλόσοφος Amy Kurzweil συγκρίνει τα griefbots με ένα καλλιτεχνικό εργαλείο που διευκολύνει την αναδημιουργία των αναμνήσεων και της προσωπικότητας του αποθανόντος, αντί να αναπαράγει απλώς το παρελθόν.

Μια νέα και απρόβλεπτη εποχή

Η χρήση ψηφιακών φαντασμάτων εξελίσσεται με τρόπους που πριν από λίγα χρόνια θα φαίνονταν αδιανόητοι. Σε δικαστήριο της Αριζόνα, μια οικογένεια παρουσίασε μια κατάθεση θύματος, εκπροσωπούμενη από ένα ψηφιακό avatar που προσομοίωνε την εμφάνιση και τη φωνή του αποθανόντος. Ο δικαστής εντυπωσιάστηκε, ενώ η οικογένεια αισθάνθηκε ότι ο άνθρωπός τους επέστρεψε για μια στιγμή στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Αυτή η διαδικασία δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό πείραμα αλλά μια εξερεύνηση σε αχαρτογράφητα εδάφη, όπου η μνήμη συναντά τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και η απώλεια διαμορφώνεται σε νέες μορφές παρουσίας.

ΤΙ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ