Η στεγαστική κρίση στην Ευρώπη: Από την Ελλάδα μέχρι την Ολλανδία υποφέρει ο τομέας κατοικίας

Στους κόλπους του Ρεθύμνου, φοιτητές αναγκάζονται να καταφεύγουν σε ξενοδοχεία, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Λισαβόνα, η κατάσταση είναι ακόμη πιο δραματική, με κάποιο κοινό να διαβιώνει σε σκηνές. Η έλλειψη διαθέσιμων κατοικιών και οι εξαιρετικά υψηλές τιμές οδηγούν σε αυτή την κατάσταση, με οικογένειες που έχουν δύο παιδιά να βάζουν στην άκρη τουλάχιστον το 40% του συνολικού τους εισοδήματος προκειμένου να εξασφαλίσουν στέγη, έστω σε διαμερίσματα μόλις 35 τ.μ.

Σε κάποιες γειτονιές της Λισαβόνας, η πληρωμή ενός διαμερίσματος αυτού του μεγέθους απαιτεί ολόκληρο το μηνιαίο μισθό ενός νέου, ενώ το Λουξεμβούργο αντιμετωπίζει έλλειψη τουλάχιστον 40.000 κατοικιών, σε έναν τομέα που έχει κολλήσει εξαιτίας της ιδιοκτησίας γης από ελάχιστες οικογένειες.

Η στεγαστική κρίση αποτελεί ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, και οι προτεινόμενες λύσεις συζητήθηκαν εκτενώς κατά την 23η Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων που πρόσφατα ολοκληρώθηκε στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με τις τοποθετήσεις εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης στη σύνοδο, το μεγαλύτερο βάρος της συζήτησης επικεντρώνεται στο «δικαίωμα να μένω», δηλώνοντας την ανάγκη να εξασφαλίζεται αξιοπρεπής στέγαση για όλους.
Τα στοιχεία της Eurostat αναδεικνύουν την έκταση του προβλήματος, με τις μέσες τιμές των σπιτιών να έχουν υποστεί αύξηση 48% από το 2010 έως το 2024 και τα ενοίκια να έχουν αυξηθεί κατά 22%. Μάλιστα, σε χώρες όπως η Εσθονία, οι τιμές των ενοικίων απογειώθηκαν κατά 211%, ενώ στη Λιθουανία και την Ιρλανδία οι αντίστοιχες αυξήσεις είναι 169% και 98% αντίστοιχα. Στην Ε.Ε., σχεδόν το 9% του πληθυσμού δαπανά τουλάχιστον το 40% του εισοδήματός του για ενοίκια, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι το 29% των Ελλήνων περνά από την ίδια δοκιμασία.

Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, η Αθήνα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση ανάμεσα στις ακριβότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την αγορά ακινήτων, μόλις πίσω από το Άμστερνταμ. Μάλιστα, ένας υποψήφιος αγοραστής επιβαρύνεται με 15,4 φορές το ετήσιο ακαθάριστο του εισόδημά του προκειμένου να αποκτήσει ένα διαμέρισμα 70 τ.μ. στην ολλανδική πρωτεύουσα, ενώ στην Αθήνα απαιτείται αντίστοιχα 15,3 φορές.

Πλήττεται και η μεσαία τάξη

Αναφορικά με τα προβλήματα στέγασης, η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Μπιάνκα Φαράγκο, τόνισε τη σημαντικότητα του ζητήματος, καθώς αφορά όχι μόνο τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αλλά και τη μεσαία τάξη, που επίσης δυσκολεύεται να βρει κατάλληλη κατοικία.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για 2,3 εκατομμύρια κατοικίες στην Ε.Ε., τα διαθέσιμα ακίνητα δεν ξεπερνούν τα 1,4 εκατομμύρια. Η στεγαστική κρίση επηρεάζει τις κοινωνικές δομές και την εκπαίδευση, καθώς νέοι άνθρωποι δεν μπορούν να μετακινηθούν για σπουδές ή να ιδρύσουν οικογένειες.

Η αναλογία της αύξησης των τιμών των νέων οικοδομών καθιστά την επίλυση της στεγαστικής κρίσης ακόμη πιο δύσκολη, επηρεάζοντας και χώρες με ισχυρές παραδόσεις στον τομέα της κοινωνικής κατοικίας, όπως η Ολλανδία.

Τα ελληνικά μέτρα

Για να αντιμετωπιστεί η κατάστασή αυτή, η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν μειωμένο φορολογικό συντελεστή 25% για τα έσοδα από ενοίκια στον τομέα εισοδήματος 12.000-24.000 ευρώ. Παράλληλα, προγραμματίζεται η ανέγερση 2.000 διαμερισμάτων σε πρώην στρατόπεδα στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα, με το 25% αυτών να διατίθεται σε στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.

Οι συγκεκριμένες αναπτύξεις περιλαμβάνουν:

1. Στρατόπεδο Καραϊσκάκη, Χαϊδάρι, Αττική
Έκταση 145 στρεμμάτων για κατασκευή 58 συγκροτημάτων, συνολικά 696 διαμερίσματα.

2. Στρατόπεδο Ζιάκα, Δήμος Κορδελιού-Ευόσμου, Θεσσαλονίκη
Έκταση 128 στρεμμάτων για 50 συγκροτήματα, συνολικά 600 διαμερίσματα.

3. Στρατόπεδο Μανουσογιαννάκη, Πάτρα
Έκταση 150 στρεμμάτων για 60 συγκροτήματα, συνολικά 720 διαμερίσματα.

Στο προσχέδιο προϋπολογισμού του 2026, προγραμματίζονται επιπλέον παρεμβάσεις για την αποσυμφόρηση της στεγαστικής πίστης, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• Επέκταση φοροαπαλλαγής για κενά ακίνητα που διατίθενται για μακροχρόνια μίσθωση.
• Συμμετοχή σε κοινωνικές αντιπαροχές για τη χρήση δημόσιας γης στην κατασκευή κατοικιών χαμηλού ενοικίου.
• Δημιουργία προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ» ύψους 2 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, την ώρα που οι πόλεις πλήττονται από την ασφυκτική ζήτηση σε κατοικίες, οι υποδομές και η στέγαση παραμένουν σε υποανάπτυξη ακόμη και σε περιφερειακές περιοχές.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σχεδιάζει επενδύσεις ύψους 10 δισ. ευρώ για την προώθηση βιώσιμης και προσιτής στέγασης, προχωρώντας στη χρηματοδότηση τοπικών σχέσεων.

Όλοι ψάχνουν λύσεις

Διαφορετικές χώρες, περιλαμβανομένης της Ελλάδας, καταβάλλουν προσπάθειες να βρουν βιώσιμες απαντήσεις, αν και οι στρατηγικές διαφέρουν. Προτάσεις όπως η επιβολή φόρων σε άδεια σπίτια και οι περιορισμοί στη δόμηση είναι μερικές από τις στρατηγικές που εξετάζονται για την αντιμετώπιση της κρίσης. Επιπλέον, η αύξηση της ταχύτητας ανακατασκευών και η χρήση τεχνολογίας για την αποδοτική κατασκευή κατοικιών φαίνεται να είναι οι βασικοί στόχοι.

Προβληματισμός γύρω από τα στατιστικά Eurostat

• 48% αύξηση στις τιμές των σπιτιών από το 2010 έως το 2024.
• 2,3 εκατ. σπίτια χρειάζονται στην Ε.Ε.
• Η Αθήνα είναι η δεύτερη ακριβότερη πρωτεύουσα στην αγορά στέγης, μετά το Άμστερνταμ.

Από στρατόπεδα σε κατοικίες

Αθήνα, 696 διαμερίσματα από το στρατόπεδο Καραϊσκάκη, Χαϊδάρι: Εκταση 145 στρεμμάτων παραχωρείται για κατασκευή 58 οικιστικών συγκροτημάτων των 12 διαμερισμάτων.

Πάτρα, 720 διαμερίσματα από το στρατόπεδο Μανουσογιαννάκη με έκταση 150 στρεμμάτων για την κατασκευή 60 οικιστικών συγκροτημάτων.

Θεσσαλονίκη, 600 διαμερίσματα από το στρατόπεδο Ζιάκα, όπου παραχωρείται έκταση 128 στρεμμάτων για την κατασκευή 50 οικιστικών συγκροτημάτων.

Φωτογραφία: Shutterstock