Η Γαλλία προωθεί επιταχυνόμενες επενδύσεις: Η στρατηγική της Ελλάδας στο παιχνίδι.

Η Γαλλία ολοκλήρωσε μια μακροχρόνια νομική διαδικασία που είχε εμποδίσει την ανάπτυξη του υδροηλεκτρικού τομέα της, επιτυγχάνοντας συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μια νέα ρύθμιση των φραγμάτων. Αυτή η μετάβαση από το παραδοσιακό καθεστώς παραχωρήσεων σε ένα πιο σύγχρονο και ευέλικτο πλαίσιο αδειοδότησης, συνδυασμένη με την απελευθέρωση 6 GW «εικονικής» ισχύος από την EDF, ανοίγει τον δρόμο για επενδύσεις που είχαν εκκρεμίσει για περισσότερο από δέκα χρόνια. «Οριστική συμφωνία επετεύχθη με την Επιτροπή σχετικά με τους όρους κάτω από τους οποίους θα μπορέσουμε να ενισχύσουμε τις επενδύσεις στα φράγματα και τις υδάτινες λεκάνες μας, προς όφελος της ενεργειακής μετάβασης και της διαχείρισης των υδάτων», αναφέρει το γραφείο του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού σύμφωνα με το Reuters.

Αυτή η εξέλιξη δεν είναι απομονωμένη, καθώς έρχεται σε μια περίοδο όπου η νέα έκθεση «World Hydropower Outlook 2025» της Διεθνούς Ένωσης Υδροηλεκτρικής Ενέργειας (IHA) καταδεικνύει μια αναγεννητική πορεία του υδροηλεκτρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 2024 προστέθηκαν 16,2 GW νέας υδροηλεκτρικής ισχύος και 8,4 GW αντλησιοταμίευσης, ανεβάζοντας το συνολικό παγκόσμιο δυναμικό στα 1.254 GW για τα συμβατικά υδροηλεκτρικά έργα και για τα έργα αντλησιοταμίευσης στα 189 GW. Στον παγκόσμιο χάρτη έργων, αναμένονται σχεδόν 600 GW αντλησιοταμίευσης και περισσότερα από 475 GW νέα συμβατικά υδροηλεκτρικά έργα, υποδεικνύοντας την αναγέννηση του τομέα στα επενδυτικά σχέδια.

Η έκθεση αναδεικνύει την υδροηλεκτρική ενέργεια ως κορυφαία ανανεώσιμη πηγή παγκοσμίως, σημαντική όχι μόνο στη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και στην σταθερότητά του. Η αυξημένη ζήτηση για δυναμική και αξιόπιστη ενέργεια, σε συνδυασμό με την ανάγκη για μακροχρόνια αποθήκευση, επαναφέρει στο προσκήνιο τον υδροηλεκτρισμό και την αντλησιοταμίευση.

Στην Ευρώπη, αυτή η τάση αντικατοπτρίζεται στα στοιχεία του 2024, με την υδροηλεκτρική παραγωγή να φτάνει σε ιστορικό υψηλό δεκαετίας στα 680 TWh, εξαιτίας ευνοϊκών υδρολογικών συνθηκών, ιδίως μετά από αρκετούς ξηρούς χειμώνες που είχαν πλήξει χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ένα εντυπωσιακό pipeline 52,9 GW αντλησιοταμίευσης, εκ των οποίων 3 GW βρίσκονται σε κατασκευή, ενώ 6,7 GW έχουν ήδη λάβει έγκριση. Μεγάλοι παίκτες είναι χώρες όπως η Ισπανία, η Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα, η οποία προσπαθεί να καλύψει το κενό στην αντλησιοταμίευση του ηλεκτρικού της συστήματος.

Συγκεκριμένα, η Ελλάδα διαθέτει 3.429 MW συνολικής εγκατεστημένης υδροηλεκτρικής ισχύος, από τα οποία 699 MW αντλησιοταμίευσης. Η πρόσφατη περίοδος Ιουλίου–Αυγούστου κατέγραψε ένα νέο κύμα εγκρίσεων, καλύπτοντας 12 μικρά υδροηλεκτρικά έργα με περιβαλλοντικούς όρους, ενδυναμώνοντας την κινητικότητα στην αγορά. Στην έκθεση αναφέρεται ότι η παραγωγή το 2024 έφτασε περίπου τα 3 TWh, φανερώνοντας την ανάγκη για νέες επενδύσεις. Το εθνικό σχέδιο ενέργειας και κλίματος (ΕΣΕΚ) στοχεύει στη δημιουργία 3 GW αποθηκευτικής ικανότητας έως το 2030, με περισσότερα από 3 GW έργων αντλησιοταμίευσης υπό ανάπτυξη, εκ των οποίων περίπου το ένα τρίτο είναι ήδη σε κατασκευαστική φάση.

Το έργο αντλησιοταμίευσης της Αμφιλοχίας είναι το μοναδικό νέο έργο μεγάλης κλίμακας που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 680 MW για παραγωγή και 730 MW για άντληση. Περιλαμβάνει δύο ανεξάρτητους άνω ταμιευτήρες, μίας χωρητικότητας περίπου 5 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων και ενός 2 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, ενώ χρησιμοποιεί τη λίμνη Καστρακίου της ΔΕΗ ως κάτω ταμιευτήρα. Η επένδυση ανέρχεται σε 650 εκατ. ευρώ, με εκτιμώμενη ετήσια παραγωγή ενέργειας 816 GWh.

Σημαντική εξέλιξη για το mega project αντλησιοταμίευσης της Αμφιλοχίας, που υλοποιείται από την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή αυτή τη στιγμή υπό τη διοίκηση της Masdar, είναι η σύναψη δανείου ύψους 620 εκατ. ευρώ με την Τράπεζα Πειραιώς. Η μεταξύ τους συμφωνία, σε συνδυασμό με την επιδότηση 250 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, διασφαλίζει την πλήρη χρηματοδότηση του έργου, το οποίο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Η ενίσχυση της αντλησιοταμίευσης είναι στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, καθώς το έργο της Αμφιλοχίας ανήκει σε ορόσημα αποθήκευσης στην Ευρώπη. Η διασφαλισμένη χρηματοδότηση επιτρέπει την ομαλή ολοκλήρωσή του, ενισχύοντας τη σταθερότητα και την ευελιξία του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος.

Η εικόνα στην υπόλοιπη Ευρώπη

Στον ευρωπαϊκό χώρο, οι κυβερνήσεις ακολουθούν διαφοροποιημένες ταχύτητες: στο Ηνωμένο Βασίλειο, το πρόγραμμα Cap & Floor ενεργοποιήθηκε για έργα μακροχρόνιας αποθήκευσης και ήδη έχει ανοίξει τον δρόμο για περισσότερα από 13 GW αντλησιοταμίευσης, με ώριμα έργα όπως τα Coire Glas (1,3 GW) και Cruachan 2 (600 MW) να προχωρούν σε υλοποίηση, δείχνοντας πολιτική δέσμευση προς τους επενδυτές. Στην Ισπανία, ο επικαιροποιημένος ΕΣΕΚ αυξάνει τον στόχο αποθήκευσης στα 22,5 GW έως το 2030, ενώ παράλληλα τρέχουν παρεμβάσεις με pipeline περίπου 7 GW (με 300 MW σε κατασκευή), και πλήθος επιδοτήσεων. Η Αυστρία διατηρεί δυναμική με 1,3-1,4 GW σε κατασκευή.

Η Πορτογαλία ολοκλήρωσε το σύμπλεγμα Tâmega (1.158 MW), ενδυναμώνοντας την αποθήκευση μεγάλης κλίμακας, ενώ η Νορβηγία προχωρά σε νέα επένδυση 113 εκατ. ευρώ για την Hydro. Στη Σουηδία εκτιμούν ότι μπορούν να προσθέσουν έως 4 GW μέσω αναβαθμίσεων υπάρχουσας υποδομής, αποδεικνύοντας την ευελιξία του συστήματος. Η Τσεχία χαρτογράφησε έξι θέσεις για συνδέσεις φραγμάτων με στόχο τις περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η Εσθονία προχωρά το έργο Paldiski (500 MW), ενώ η Φινλανδία σχεδιάζει αποθήκευση σε υβριδικές μορφές. Στα Βαλκάνια, η Σερβία αναβαθμίζει υπάρχοντα υδροηλεκτρικά έργα. Η IHA καταγράφει 52,9 GW αντλησιοταμίευσης υπό ανάπτυξη στην Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας την κινητικότητα στον τομέα, αν και η ταχύτητα ανάπτυξης εξαρτάται από σταθερές πηγές εσόδων και ταχείες αδειοδοτήσεις.

Ωστόσο, τα επενδυτικά σχέδια συναντούν σημαντικά εμπόδια. Στην Ευρώπη, οι περίπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης και οι διπλές χρεώσεις ενδέχεται να λειτουργήσουν ανασταλτικά. Η γαλλική διαμάχη με την Κομισιόν για τις παραχωρήσεις είχε οδηγήσει σε στασιμότητα στις επενδύσεις για πάνω από μια δεκαετία, αποτρέποντας αναγκαίες αναβαθμίσεις. Η πρόσφατη συμφωνία δίνει το «πράσινο φως» για διατήρηση των υπευθύνων διαχείρισης, ενώ η απελευθέρωση 6 GW από την EDF δίνει πρόσβαση σε τρίτους, χωρίς να χρειάζεται να ελέγχουν τα έργα.

Σε διεθνές επίπεδο, ο υδροηλεκτρισμός αποκτά εκ νέου έμφαση στην ενεργειακή μετάβαση. Η IHA επισημαίνει την ανάγκη για νέες επενδύσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των συστημάτων που εξαρτώνται από ΑΠΕ. Τονίζεται ότι «ο υδροηλεκτρισμός και η αντλησιοταμίευση είναι κρίσιμες πηγές καθαρής ενέργειας και εργαλεία για τη διαχείριση κρίσεων».

Η κλιματική απειλή

Η κλιματική διάσταση τονίζει την ανάγκη για δράση. Μελέτες δείχνουν ότι η Νότια Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει μια πτώση έως 40% στην υδροηλεκτρική παραγωγή μέχρι το τέλος του αιώνα λόγω ξηρασιών. Αναγκαία είναι η αναβάθμιση υποδομών και η πρόσθετη αποθήκευση για τη διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας. Η υδροηλεκτρική παραγωγή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αναμένεται να μειωθεί κατά 10% το 2025, με απώλειες 1,1 GW αναμένονται τις επόμενες τρεις εβδομάδες.

Η γαλλική συμφωνία προσφέρει ένα μοντέλο για την επίλυση χρόνιων ρυθμιστικών προκλήσεων και την απελευθέρωση επενδυτικών δυνατοτήτων σε έναν στρατηγικής σημασίας τομέα. Ο υδροηλεκτρισμός, η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή της Γαλλίας, μπορεί να λειτουργήσει ως βιομηχανικό μοχλό. Το μήνυμα είναι σαφές για την Ευρώπη και την Ελλάδα: η υποστήριξη επενδύσεων στον υδροηλεκτρισμό και την αποθήκευση θα είναι καθοριστική για την επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης και τη διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Διαβάστε επίσης