Η φον ντερ Λάιεν και η Μεταβαλλόμενη Πολιτική της Νέας ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) φαίνεται να αντιμετωπίζει μια περίοδο κρίσης, με την επιρροή της να έχει μειωθεί και την ενότητας της να είναι αμφιλεγόμενη. Ο κατακερματισμός που παρατηρείται την οδηγεί σε αναγκαστικές αλλαγές στρατηγικής. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, εντείνουν την ανάγκη της Ένωσης να επιλέξει νέες κατευθύνσεις. Η πρώην κεντρική της προτεραιότητα, η «πράσινη στρατηγική», υποχωρεί, ενώ κεντρική θέση αποκτούν πλέον η βιομηχανική ανάπτυξη, η ενεργειακή ασφάλεια και η ανθεκτικότητα. Ο στόχος έχει μεταμορφωθεί από την επιδίωξη του τίτλου της πιο «πράσινης» δύναμης προς μια ανταγωνιστική Ευρώπη που μπορεί να αντέξει στη σύγχρονη διεθνή αναστάτωση.

Η φετινή ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την «Κατάσταση της Ένωσης» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδεικνύει αυτήν την αλλαγή πορείας. Όπως αναφέρει ανάλυση του The European Correspondent, η επικέντρωση αυτή τη φορά δεν είναι στους «πράσινους στόχους», όπως είχε γίνει τα προηγούμενα χρόνια, αλλά γύρω από τα θέματα της ενέργειας, της ασφάλειας και της βιομηχανίας. Οι νέες προτεραιότητες αναδεικνύονται μέσω της συχνής επανάληψης αυτών των όρων, ενώ η απομάκρυνση από την πράσινη ρητορική δείχνει σαφώς την έμφαση που δίνεται στην προστασία του ευρωπαϊκού παραγωγικού ιστού και στην εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας.

Η επικεφαλής της Επιτροπής δεν προσέφερε πλέον την προστασία του κλίματος ως αυτοσκοπό, αλλά ενσωμάτωσε τους περιβαλλοντικούς στόχους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οικονομικής απασχόλησης και γεωπολιτικής δύναμης. Αυτή η ανατροπή δείχνει πως η ενεργειακή ασφάλεια απαιτεί ποικιλία πηγών, πέρα από τις διαλείπουσες ανανεώσιμες, στέλνοντας αυστηρό μήνυμα στα κράτη-μέλη που επιζητούν αυξημένη ευελιξία. Αυτή η κατεύθυνση σίγουρα δεν αγνοήθηκε από τους παίκτες της ενεργειακής αγοράς.

Η SolarPower Europe υπογράμμισε ότι η πράσινη μετάβαση έχει πλέον εξελιχθεί από απλή περιβαλλοντική επιλογή σε γεωπολιτική ανάγκη. Η μείωση εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, όχι μόνο από τη Ρωσία, αλλά σε γενικότερο επίπεδο, προβάλλει ως κρίσιμη για την ασφάλεια και την ευημερία της Ευρώπης, με τη ηλιακή ενέργεια, την αποθήκευση ενέργειας και τον εξηλεκτρισμό να προτείνονται ως τα κύρια μέσα για τη κατεύθυνση αυτή.

Αντιθέτως, η WindEurope εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες, υπογραμμίζοντας πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρειάζονται άμεσες αντιδράσεις σχετικά με την προώθηση της αιολικής ενέργειας. Στοιχεία δείχνουν ότι μόνο 6,8 GW νέας αιολικής ικανότητας εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη το πρώτο εξάμηνο του 2025, σημειώνοντας μείωση συγκριτικά με προηγούμενες προσδοκίες, ενώ οι προβλέψεις για το σύνολο του έτους έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω. Τα 425 GW στόχος για το 2030 φαίνεται δύσκολα επιτεύξιμα, με μόλις 344 GW να αναμένονται αν οι τρέχουσες τάσεις συνεχιστούν, αφήνοντας ένα κενό 81 GW.

Στην εκτίμηση της WindEurope, η αργή διαδικασία αδειοδότησης, οι ανεπαρκείς υποδομές δικτύου και η περιορισμένη πρόοδος στον τομέα του εξηλεκτρισμού είναι οι βασικές αιτίες των καθυστερήσεων. Ωστόσο, η Γερμανία καταγράφει θετική πρόοδο σε αυτό το τομέα. Ο διευθύνων σύμβουλος Giles Dickson επισήμανε πως η καθυστέρηση δεν επιδρά μόνο στον ενεργειακό τομέα αλλά και στη συνολική οικονομική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, επικαλούμενος τις απαιτήσεις της βιομηχανίας για φθηνή ηλεκτρική ενέργεια προκειμένου να ανταγωνιστεί χώρες όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.

Η δυσκολία που αντιμετωπίζει η βιομηχανία υδρογόνου να σημειώσει πρόοδο καταγράφεται και στην νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, με την παραγωγή χαμηλών εκπομπών να προβλέπεται να μειωθεί. Αυτές οι δυσκολίες οδήγησαν σε αναθεώρηση της αρχικής προσδοκίας για παραγωγή το 2030, με εκτιμώμενα 37 εκατ. τόνους ετησίως, σχεδόν 25% λιγότερο από το προβλεπόμενο. Παρά τις προκλήσεις αυτές, η παραγωγική ικανότητα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά έως το 2030.

Επιπλέον, η συγκρατηση του κόστους παραμένει ο μεγαλύτερος περιοριστικός παράγοντας για τη βιομηχανία υδρογόνου, με τις τιμές του φυσικού αερίου να ενισχύουν τη θέση του παραδοσιακού καυσίμου. Ταυτόχρονα, η Κίνα κυριαρχεί στην παραγωγή ηλεκτρολυτών, καθιστώντας την έναν κρίσιμο παίκτη στην παγκόσμια αγορά.

Αντιδρώντας στην ομιλία της φον ντερ Λάιεν, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB) κάλεσε σε μεγαλύτερη προσήλωση στις πράσινες πολιτικές, κατηγορώντας την πρόεδρο ότι υποβαθμίζει τη σημασία της Πράσινης Συμφωνίας. Ο γενικός γραμματέας του EEB, Patrick ten Brink, χαρακτήρισε την παρούσα κατάσταση «μια κατάσταση αυταπάτης» απέναντι στην κλιματική αλλαγή, προειδοποιώντας πως η ανακούφιση από κανονισμούς βραχυπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες συνέπειες. Το EEB υποστηρίζει ότι η αποδυνάμωση της Πράσινης Συμφωνίας αποτελεί επικίνδυνη επιλογή που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της Ευρώπης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην προσπάθειά της να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα, έχει τώρα στραφεί προς την επιδίωξη «της ανταγωνιστικότητας», όπως αναφέρει το Bloomberg. Όπως σαφώς καταγράφει το Politico, αυτή η στρατηγική αποτελεί πολιτικό συμβιβασμό, με σκοπό τη διατήρηση της υποστήριξης της βιομηχανίας και των κρατών-μελών, ακόμα και σε βάρος περιβαλλοντικών φιλοδοξιών.

Στην πραγματικότητα, το φυσικό αέριο δεν έχει απομακρυνθεί από την ενεργειακή ατζέντα της ΕΕ. Το καύσιμο που αρχικά θεωρούνταν «γέφυρα» της ενεργειακής μετάβασης, έχει επανέλθει τώρα στο επίκεντρο. Τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι η παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται και οι προβλέψεις για την κατανάλωσή του το 2025 συνεχίζουν να δείχνουν ανοδική πορεία.

Η αύξηση στην ηλεκτροπαραγωγή παραμένει κρίσιμη, με το φυσικό αέριο να καλύπτει πλέον την τρίτη αιτία παγκόσμιας κατανάλωσης. Το 2024 αναμένονται νέες αυξήσεις της ζήτησης, ειδικά λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών. Σημαντικό ρόλο παίζει ο τομέας του LNG, ο οποίος συνεχίζει να αναπτύσσεται δυναμικά. Το εμπόριο LNG σημείωσε αύξηση για ενδεκάτη συνεχή χρονιά, επιβεβαιώνοντας την αξία της διαφοροποίησης προμηθευτών για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

Συνολικά, ακόμη και οι πιο φιλόδοξοι στόχοι για τον μειωμένο άνθρακα του IEA απαιτούν νέες επενδύσεις σε ορυκτούς πόρους. Οι προβλέψεις συνεχίζουν να δείχνουν αυξημένη ζήτηση, πράγμα που υποδηλώνει ότι η παραγωγή φυσικού αερίου θα παραμείνει αναγκαία και στο μέλλον, αντί να φτάσει σε «κορυφή». Το ζητούμενο είναι πώς θα ενσωματωθούν οι υδρογονάνθρακες στις στρατηγικές μείωσης εκπομπών.

Από γεωπολιτική σκοπιά, το LNG έχει μετατραπεί σε εργαλείο ισχύος, με την Ευρώπη να διαχειρίζεται την κρίση εφοδιασμού χάρη στις εισαγωγές από ΗΠΑ και Κατάρ. Την ίδια στιγμή, οι νέες τεχνολογίες μείωσης εκπομπών ενισχύονται και η ανάπτυξή τους συνεχίζει, με την παραγωγή βιομεθανίου να αναμένεται να αυξηθεί στα μέσα της επόμενης δεκαετίας.

Συνοψίζοντας, η παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση δεν είναι θέμα αποκλειστικής αντικατάστασης, αλλά αφορά τη διατήρηση μιας ισορροπίας. Το μέλλον για πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι ακόμη αβέβαιο, καθώς παραμένουν κρίσιμοι παράγοντες για την ενεργειακή και οικονομική ασφάλεια.

Διαβάστε ακόμη