Η ενεργειακή μετάβαση στην Ισπανία: Προκλήσεις και κρίσιμες αποφάσεις

Η Ισπανία, παρόλο που προβάλλει τον εαυτό της ως πρωτοπόρο στην ενεργειακή μετάβαση, αντιμετωπίζει προκλήσεις που αμαυρώνουν το μέλλον της. Όχι μόνο εξαιτίας της εκτεταμένης διακοπής ρεύματος που σημειώθηκε τον περασμένο Απρίλιο, αλλά κυρίως λόγω της ασθενούς ζήτησης που παραμένει σε επίπεδα προ πανδημίας, παρά την αλματώδη αύξηση της πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η υπερβάλλουσα παραγωγή οδηγεί σε χαμηλότερες τιμές χονδρικής και περιορισμένη αξιοποίηση της διαθέσιμης πράσινης ενέργειας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Handelsblatt, η Ισπανία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο καθώς η πτώση των τιμών της ενέργειας έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Εδώ και χρόνια, η χώρα διαθέτει τα χαμηλότερα κόστη ηλεκτρικής ενέργειας σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια, όμως τα τελευταία δύο χρόνια οι τιμές έχουν μειωθεί σε τέτοιο βαθμό που ορισμένοι παραγωγοί δεν μπορούν πλέον να διατηρούν κερδοφορία. Η εξέλιξη της πράσινης ενέργειας φαίνεται να λειτουργεί στα όριά της, με τις τράπεζες να γίνονται πιο επιφυλακτικές στην χορήγηση δανείων για νέα έργα. «Ακούμε από τον κλάδο ότι οι τράπεζες έχουν γίνει σημαντικά πιο περιοριστικές στη χορήγηση δανείων για νέα ηλιακά ή αιολικά έργα, επειδή δεν είναι προβλέψιμο ότι οι τιμές χονδρικής στην Ισπανία θα αυξηθούν ξανά», δηλώνει ο Ντιέγκο Ροντρίγκεζ, ειδικός ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης.

Αν και οι υφιστάμενες χρηματοδοτήσεις διασφαλίζουν τα προς υλοποίηση έργα για τα επόμενα δύο χρόνια, ο Rοντρίγκεζ προειδοποιεί ότι «εάν η κατάσταση δεν αλλάξει, θα μπορούσε να υπάρξει σημαντική μείωση στον αριθμό των νέων έργων σε λίγα χρόνια, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο τους στόχους επέκτασης της κυβέρνησης».

Ανεπαρκής αποθήκευση ενέργειας

Ο Ροντρίγκεζ, σε συνεργασία με την Ισπανική Ένωση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (APPA), τονίζει την ελλιπή υποδομή αποθήκευσης ενέργειας και την χαμηλή εξηλεκτρισμένη κατανάλωση στην Ισπανία ως παράγοντες πίεσης στις τιμές. Η χωρητικότητα των μπαταριών στη χώρα ανέρχεται μόλις σε 0,4 γιγαβάτ, ενώ για σύγκριση, η Γερμανία διαθέτει 16 γιγαβάτ. Η ισπανική κυβέρνηση, ωστόσο, στοχεύει στην επίλυση αυτού του προβλήματος και προγραμματίζει την ανάπτυξη 22,5 γιγαβάτ αποθηκευτικής ικανότητας έως το 2030 μέσω μπαταριών και υδροηλεκτρικών σταθμών αντλησιοταμίευσης.

Αργή ηλεκτροκίνηση

Η ανάγκη επιτάχυνσης της ηλεκτροκίνησης είναι επιτακτική για την καλύτερη διαχείριση προσφοράς και ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, η πρόοδος είναι αργή. Για παράδειγμα, το 2024 μόνο το 5,5% των νέων επιβατικών αυτοκινήτων που πωλήθηκαν στην Ισπανία ήταν ηλεκτρικά, τη στιγμή που ο μέσος όρος της ΕΕ ανέρχεται στο 13,6%. Στο πλαίσιο αυτό, η ισπανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα νέες επιδοτήσεις για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ στόχοι όπως η παραγωγή πράσινου υδρογόνου με ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές παραμένουν μέχρι στιγμής ανεκπλήρωτοι. Ο Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες φιλοδοξεί να καθιερώσει την Ισπανία ως κόμβο για το πράσινο υδρογόνο στην Ευρώπη.

Iberdrola: Προβλήματα στα δίκτυα

Η Iberdrola, η μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία της χώρας, επισημαίνει ότι: «Το πρόβλημα βρίσκεται στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, όχι στην έλλειψη ζήτησης». Η υποδομή δεν προλαβαίνει να καλύψει τις ανάγκες της βιομηχανίας, των κατοικιών και των επιχειρήσεων. Περίπου το 83% της χωρητικότητας των δικτύων διανομής είναι ήδη κατειλημμένο, με την Endesa να δηλώνει πως πέρυσι απέρριψε πάνω από τις μισές αιτήσεις σύνδεσης στο δίκτυο. Οι μεγάλες βιομηχανίες, όπως οι φορείς εκμετάλλευσης κέντρων δεδομένων, αναφέρουν ότι οι αιτήσεις τους απορρίπτονται λόγω ανεπαρκούς χώρου.

«Φούσκα κέντρων δεδομένων»

Το κύριο ζήτημα είναι ότι πολλά έργα αιτούντων βρίσκονται απλώς στο στάδιο του σχεδιασμού. «Οι εταιρείες εξασφαλίζουν παροχή ρεύματος για έκτακτες ανάγκες, εμποδίζοντας έτσι την πρόσβαση στο δίκτυο για άλλους χωρίς ποτέ να το χρησιμοποιήσουν», εξηγεί ο Ροντρίγκεζ. Τα κέντρα δεδομένων φαίνεται να είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της περίπλοκης κατάστασης, με την υπουργό Οικολογικής Μετάβασης, Sara Aagesen, να κάνει λόγο για μια «φούσκα» στον τομέα. Οι φορείς εκμετάλλευσης έχουν εξασφαλίσει τρεις φορές περισσότερη χωρητικότητα από εκείνη που πράγματι θα χρειαστούν έως το 2030, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κλαδικής τους ένωσης.

Αυτές οι συνδέσεις ισχύουν για πέντε χρόνια και καταγράφονται ως πλήρως αξιοποιημένη χωρητικότητα στα στατιστικά του δικτύου. Επί του παρόντος, συνολικά 100 γιγαβάτ αιτήσεων έχουν υποβληθεί στην Ισπανία – περισσότερα από διπλάσια από τη μέγιστη κατανάλωση της χώρας, η οποία ανέρχεται στα 45 γιγαβάτ.

Παρόμοια προβλήματα παρατηρούνται και στη Γερμανία, όπου οι αιτήσεις προέρχονται κυρίως από παρόχους αποθήκευσης μπαταριών. Σε μεγάλες πόλεις όπως το Βερολίνο και η Μαδρίτη, οι συζητήσεις σχετικά με την επίλυση αυτών των ζητημάτων είναι σε πλήρη εξέλιξη.

Οι επιπτώσεις από τις διακοπές ρεύματος

Περαιτέρω προβλήματα στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκύπτουν από την πρόσφατη διακοπή ρεύματος, η οποία άφησε 58 εκατομμύρια Ισπανούς και Πορτογάλους χωρίς ρεύμα για πολλές ώρες. Ο φορέας Red Eléctrica αύξησε την συμμετοχή του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ως μέσο σταθεροποίησης του δικτύου. Σε αντίθεση με τις ανανεώσιμες πηγές, οι μονάδες φυσικού αερίου μπορούν να προσαρμόζουν γρήγορα την παραγωγή τους, κάτι που κρίνεται αναγκαίο για την σταθερότητα. Παρόλα αυτά, οι αιτίες της διακοπής παραμένουν ασαφείς.

Η αυξημένη εξάρτηση από το φυσικό αέριο αναγκάζει τους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών να αφήνουν σημαντική ποσότητα της χωρητικότητάς τους ανεκμετάλλευτη. Παράλληλα, οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου ανταγωνίζονται και αυξάνουν τα κόστη για τους Ισπανούς καταναλωτές. Ωστόσο, σε σύγκριση με τους Γερμανούς, οι Ισπανοί εξακολουθούν να πληρώνουν λιγότερο, καθώς οι τελευταίοι πλήρωσαν κατά μέσο όρο 33 σεντς ανά κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας τον Νοέμβριο, σε σύγκριση με 24 σεντς για τους Ισπανούς πελάτες με ρυθμιζόμενο τιμολόγιο.

Ο Ροντρίγκεζ θεωρεί την τρέχουσα αυξομείωση των τιμών στην Ισπανία ως συνέπεια ενός πρόσκαιρου φαινομένου. «Εκτός από την τρέχουσα αύξηση των τιμών λόγω της διακοπής ρεύματος, η διαρθρωτική τάση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία είναι πτωτική». Ανεξαρτήτως της ζητούμενης αύξησης, η προοπτική ευρύτερης ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών θα συμβάλλει στον περιορισμό των τιμών μακροπρόθεσμα.

Διαβάστε επίσης