Επικίνδυνες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής: Καύσωνες και θερμικοί θόλοι στην υγεία

Σύμφωνα με την Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ, η κλιματική αλλαγή έχει φέρει στην επιφάνεια φαινόμενα ακραίας ζέστης, με δύο κύριους τύπους να αναδεικνύονται: την παρατεταμένη περίοδο καύσωνα και το φαινόμενο του θερμικού θόλου, όπου σταθερές ατμοσφαιρικές πιέσεις εγκλωβίζουν θερμό αέρα, παρεμποδίζοντας την ψύξη και εντείνοντας τη ζέστη.

Η ανακοίνωση τονίζει ότι «Αυτές οι καταστάσεις όχι μόνο αυξάνουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε κρίσιμο βαθμό, αλλά και διατηρούν τη θερμική καταπόνηση για ημέρες ή και εβδομάδες, με σημαντικές συνέπειες για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεχής έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες προκαλεί πολυσυστηματικές διαταραχές, αυξάνοντας τη νοσηρότητα και θνησιμότητα, ιδιαίτερα μεταξύ των ευπαθών πληθυσμών».

Παθοφυσιολογία

Η χρόνια έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες ενδέχεται να οδηγήσει σε αποτυχία των φυσιολογικών μηχανισμών θερμορύθμισης. Ορισμένες από τις κύριες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Ανεπαρκής αποβολή θερμότητας: Εάν ο οργανισμός δεν μπορεί να αποβάλει τη θερμότητα λόγω μειωμένης εφίδρωσης, η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει επικίνδυνα, προκαλώντας υπερθερμία.
• Διαταραχές ηλεκτρολυτών: Η αφυδάτωση επηρεάζει τη συγκέντρωση βασικών ηλεκτρολυτών, κάτι που έχει αντίκτυπο στη λειτουργία της καρδιάς και των μυών.
• Οξειδωτικό στρες και φλεγμονώδεις αντιδράσεις: Η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει κυτταρική βλάβη και ενεργοποίηση φλεγμονωδών μηχανισμών.
• Μειωμένη αιμάτωση ζωτικών οργάνων: Η ζέστη μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης και να επηρεάσει τη μικροκυκλοφορία, περιορίζοντας την παροχή οξυγόνου σε βασικά όργανα.

Κλινικές Εκδηλώσεις

Η θερμική καταπόνηση μπορεί να παρουσιαστεί με ποικιλία συμπτωμάτων, ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια της έκθεσης:

• Θερμική εξάντληση: Σημαντικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν κόπωση, ζάλη, και μυϊκές κράμπες. Το άτομο μπορεί να νιώσει αδυναμία και να εμφανίσει αίσθημα λιποθυμίας.
• Θερμοπληξία: Αυτή η σοβαρή κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε υψηλό πυρετό και νευρολογικές διαταραχές, όπως σύγχυση και σπασμούς. Χρειάζεται άμεση ιατρική παρέμβαση.

Ευπαθείς Πληθυσμιακές Ομάδες

Ορισμένες ομάδες είναι πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις της θερμικής καταπόνησης, όπως:

• Ηλικιωμένοι: Διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω μειωμένης ικανότητας θερμορύθμισης και αδυναμίας πρόσληψης υγρών.
• Βρέφη και νήπια: Η ανωριμότητα των μηχανισμών θερμορύθμισης τα καθιστά ευάλωτα.
• Άτομα με χρόνια νοσήματα: Αυτοί οι ασθενείς μπορεί να επιδεινώσουν την υγεία τους σε συνθήκες αυξημένης θερμοκρασίας.
• Άτομα με ψυχιατρικά νοσήματα: Μπορεί να έχουν περιορισμένη αντίληψη κινδύνου και αυτοφροντίδας.
• Εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους και αθλητές: Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα σε συνδυασμό με τη ζέστη τους εκθέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο.

Πρόληψη και Αντιμετώπιση

Η πρόληψη της θερμικής καταπόνησης απαιτεί έγκαιρη αναγνώριση των κινδύνων και λήψη μέτρων, όπως:

• Επαρκής Ενυδάτωση: Η καλή πρόσληψη υγρών είναι ζωτικής σημασίας, αποφεύγοντας αλκοολούχα και καφεϊνούχα ποτά.
• Προσαρμογή στο περιβάλλον: Η παραμονή σε δροσερούς ή σκιερούς χώρους και η αποφυγή δραστηριοτήτων σε υψηλές θερμοκρασίες είναι καθοριστικής σημασίας.
• Ιατρική παρακολούθηση: Οι ευπαθείς ομάδες πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια περιόδων καύσωνα.

Για τη θερμοπληξία, είναι απαραίτητο να μειωθεί άμεσα η θερμοκρασία του σώματος μέσω φυσικών μεθόδων ψύξης και επαρκούς ενυδάτωσης.

Συμπέρασμα

Η αύξηση της συχνότητας και της διάρκειας των καυσώνων καθώς και των φαινομένων θερμικού θόλου προβάλλει την ανάγκη για αυξημένη δημόσια ευαισθητοποίηση και ετοιμότητα. Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τη θερμική καταπόνηση είναι βασική για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.