Ενισχύοντας την ελληνική άμυνα: Ρήτρα διαφυγής και δημοσιονομικές ελαφρύνσεις στην οικονομία

Ένα νέο πλαίσιο ευελιξίας για την Ελλάδα μέσω του Ecofin

Σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα, καθώς η έγκριση της ρήτρας διαφυγής από το πρόσφατο Ecofin ανοίγει την πόρτα σε πρόσθετες αμυντικές δαπάνες, επιτρέποντας στην ελληνική κυβέρνηση να επενδύσει έως 1,5% του ΑΕΠ χωρίς αυτό να επιβαρύνει το δημοσιονομικό έλλειμμα, αν και οι δαπάνες θα προσμετρώνται στο δημόσιο χρέος.

Αξιοσημείωτη είναι η αναθεώρηση του έτους βάσης για τις στρατιωτικές δαπάνες, το οποίο μεταφέρθηκε από το 2021 στο 2024. Αν διατηρείτο το 2021, με τις αμυντικές δαπάνες τότε να ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ, η Ελλάδα δεν θα είχε τη δυνατότητα για ευέλικτες χρηματοδοτήσεις. Η νέα βάση επιτρέπει μια αύξηση 0,3 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, δημιουργώντας δημοσιονομικό χώρο περίπου 500 εκατ. ευρώ.

Συνοδευτικά, αυτό το ποσό αναμένεται να ενταχθεί στον «κουμπαρά» του 1 δισ. ευρώ που έχει συσταθεί από τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών και τα έσοδα από μέτρα κατά της φοροδιαφυγής. Έτσι, σχηματίζεται ένα συνολικό «πακέτο» ελαφρύνσεων ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο θα προτείνει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ τον προσεχή Σεπτέμβριο.

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, χαρακτήρισε αυτή την εξέλιξη ως «στρατηγική νίκη για την Ελλάδα», τονίζοντας τη σημασία των αμυντικών δαπανών για την εθνική ασφάλεια και τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Αναφέρθηκε επίσης στο ότι η χώρα μας ήταν πρωτοπόρος στην αίτηση εξαίρεσης μέρους των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες, επισημαίνοντας την εκτίμηση ότι οι επιπλέον 500 εκατ. ευρώ θα ενισχύσουν την άμυνα το 2026 και θα ωφελήσουν τους Έλληνες πολίτες.

Η ρήτρα διαφυγής, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα ισχύσει από το 2025 έως το 2028, με πιθανότητα παράτασης για ακόμη ένα έτος και θα υπόκειται σε ετήσιο έλεγχο. Στο πλαίσιο αυτό, το νέο Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικού Εξοπλισμού (2025-2036) περιλαμβάνει αύξηση των δαπανών από 2,2% του ΑΕΠ το 2024 σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει ότι η εφαρμογή της ρήτρας θα έχει κόστος 1,2% του ΑΕΠ στο έλλειμμα και 1,8% στο χρέος έως το 2028. Προτείνει ετήσιες δημοσιονομικές παρεμβάσεις ύψους 0,2% του ΑΕΠ για τέσσερα χρόνια ή 0,1% για επτά χρόνια, ανάλογα με το χρόνο εφαρμογής του επόμενου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος.

Η αξιολόγηση των προγραμμάτων των κρατών-μελών θα γίνει σε δύο φάσεις: η πρώτη αφορά την ενεργοποίηση της ρήτρας μεταξύ 2025-2028, και η δεύτερη εστιάζει στην αποκατάσταση των δημοσιονομικών ισορροπιών από το 2029 και μετά, με αυστηρότερους στόχους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η ρήτρα διαφυγής δεν είναι «λευκή επιταγή», αλλά προσωρινή χαλάρωση. Υπογραμμίζει την ανάγκη διατήρησης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας ώστε να αποφευχθούν προβλήματα με το έλλειμμα και το χρέος μετά το 2029 και προειδοποιεί τα κράτη-μέλη να είναι προετοιμασμένα για ενδεχόμενες προσαρμογές προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροχρόνια δημοσιονομική σταθερότητα.