Διάλογοι για την Κρίση Υδάτων: Η Ελλάδα Υπό Εποπτεία των Κρατών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοινώνει τη νέα στρατηγική της για την υδατική ανθεκτικότητα, ενόψει της προοπτικής που διαμορφώνεται από τη συνεχιζόμενη λειψυδρία και τις εντεινόμενες καιρικές συνθήκες. Σύμφωνα με την Επίτροπο Περιβάλλοντος, Ανθεκτικότητας Υδάτων και Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, Τζέσικα Ρόσγουελ, η στρατηγική που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες προγραμματίζει συγκεκριμένες δράσεις για τις επόμενες μήνες, με στόχο τη διαβούλευση με τα κράτη μέλη και την ήδη προγραμματισμένη χρηματοδότηση μέσω ευρωπαϊκών εργαλείων.

Η Ελλάδα, αν και δείχνει καλές επιδόσεις στην επεξεργασία λυμάτων και την ποιότητα των υδάτων κολύμβησης, εντούτοις αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο ευάλωτες χώρες της ΕΕ στα ζητήματα κλιματικής αλλαγής. Η ανομοιόμορφη κατανομή των βροχοπτώσεων, οι αυξανόμενες ανάγκες σε υδάτινους πόρους και οι υψηλές θερμοκρασίες συνθέτουν μια εκρηκτική κατάσταση που μπορεί να επιδεινωθεί στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική περιλαμβάνει πάνω από 30 «εμβληματικές» δράσεις που αποσκοπούν στην ανάσχεση της κρίσης και στην καθιέρωση του νερού ως κεντρικής προτεραιότητας για την ασφάλεια και την βιωσιμότητα.

Η στρατηγική ενθαρρύνει τη δέσμευση 45 δισεκατομμυρίων ευρώ και την υποχρεωτική αξιολόγηση των απωλειών νερού στα δίκτυα μέχρι το 2026, συνοδευόμενη από εθνικά σχέδια δράσης έως το 2030, εφόσον οι απώλειες ξεπερνούν το ευρωπαϊκό όριο. Όπως ανέφερε η Επίτροπος: «Η ασφάλεια του νερού είναι καθοριστική για την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της Ευρώπης. Οφείλουμε στις μελλοντικές γενιές να αναστρέψουμε την πορεία ενός σπασμένου υδρολογικού κύκλου».

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα τη νέα Στρατηγική για την Ενίσχυση της Ασφάλειας του Νερού. Τώρα που έχει ολοκληρωθεί η θεωρητική φάση, ποιες συγκεκριμένες δράσεις προβλέπονται για εφαρμογή τους επόμενους 12 μήνες; Ποιοι θα είναι οι άμεσοι τομείς προτεραιότητας;

Με άξονα τις πάνω από 30 εμβληματικές δράσεις, η Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα του Νερού στην Ευρώπη επιδιώκει να προετοιμάσει την περιοχή για τις προκλήσεις που συνδέονται με το νερό. Το τρέχον νομικό πλαίσιο αποτελεί τη βάση, με την αναγνώριση ότι δεν υπάρχουν «γρήγορες λύσεις» στη διαχείριση του νερού και ότι οι προσπάθειες αναγκαία είναι μόνιμες. Οι δράσεις θα ξεκινήσουν το 2025 και ορισμένες θα απαιτούν περισσότερο χρόνο.

Η συμμόρφωση με τη νομοθεσία αποτελεί τη βασική προτεραιότητα, με διαρθρωμένες διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη να προγραμματίζονται για το φθινόπωρο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Κεντρικοί στόχοι είναι η αύξηση της αποδοτικότητας, η καταπολέμηση της ρύπανσης και η ενίσχυση της καινοτομίας στον τομέα του νερού.

• Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των υποδομών νερού και των δικτύων διανομής στην Ευρώπη; Ποιο είναι το εκτιμώμενο ύψος επενδύσεων που απαιτείται για να αντιμετωπιστούν οι απώλειες και να περιοριστεί η σπατάλη νερού στα κράτη μέλη της ΕΕ;

Η βελτίωση των υποδομών υδάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι άμεση ανάγκη, με το 30% του νερού να χάνεται μέσω διαρροών. Υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια περίπου 30 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων στον τομέα αυτό. Κρίνεται σημαντικό οι χώρες μέλη να δώσουν προτεραιότητα στην αξιοποίηση αυτών των κονδυλίων για τις υποδομές τους.

Η ΕΕ συνεργάζεται επίσης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, δεσμεύοντας επιπλέον 15 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις που αφορούν την καλή διαχείριση των υδάτων. Ο κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να καταγράψει και να αναλύσει τις διαρροές στα δίκτυά του έως το 2026. Όσα έχουν απώλειες άνω του ευρωπαϊκού ορίου, θα υποχρεούνται να καταθέσουν σχέδια δράσης για τη μείωσή τους έως το 2030.

• Στην Ελλάδα, βρίσκεται υπό διαμόρφωση το σχέδιο για την επόμενη φάση διαχείρισης των υδάτων. Κατά την άποψή σας, ποια μέτρα πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα και να επιταχυνθούν; Σε ποιους τομείς απαιτούνται άμεσες βελτιώσεις και γιατί;

Η Ελλάδα, όπως και σε άλλα κράτη μέλη, παλεύει με σοβαρές προκλήσεις στο τομέα των υδάτων. Η αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας βρίσκεται σε εξέλιξη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των υδάτων.

Η Ελλάδα επιδεικνύει επιτυχίες στον τομέα της επεξεργασίας λυμάτων, με ποσοστό 98% συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ. Επίσης, η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης είναι υψηλή, καθώς το 97% των περιοχών πληροί πρότυπα άριστης ποιότητας. Ωστόσο, η χώρα είναι σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένη στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία.

Η διαχείριση των υδάτων μπορεί να λειτουργήσει ως βασικός μηχανισμός για την αποτελεσματική προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, περιορίζοντας τους επιβαρυντικούς παράγοντες. Η ανάγκη για στρατηγικές που θα ενισχύσουν την προσφορά νερού και θα προάγουν την αποδοτική χρήση των υδάτων είναι πιο επιτακτική από ποτέ, ειδικά καθώς τα προβλήματα λειψυδρίας αναμένεται να επηρεάσουν πολλές περιοχές της Ευρώπης.

Καθώς η Ελλάδα παλεύει με ένα «σπασμένο» υδρολογικό κύκλο, η ασφάλεια του νερού πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο των προσπαθειών για μια βιώσιμη και ανθεκτική Ευρώπη.

• Ο πρόσφατος χάρτης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που βασίζεται σε στοιχεία της Eurostat για το 2022, αναδεικνύει ξεκάθαρα τις άνισες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των γεωργικών πρακτικών και της αστικής κατανάλωσης νερού στην ΕΕ. Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι αυτή η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη και ποιες στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του χάσματος Βορρά-Νότου;

Οι προκλήσεις διαφέρουν μεταξύ των κρατών – μελών, αλλά και οι πιέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κοινές. Σε κάποιες περιοχές υπάρχει έλλειψη νερού, ενώ σε άλλες παρατηρούνται πλημμύρες. Επίσης, η ρύπανση παρουσιάζει ανησυχητικά υψηλά επίπεδα. Η ανάγκη για ανθεκτικές υδάτινες υποδομές είναι γενική και δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες χώρες.

Η κλιματική αλλαγή αγγίζει όλες τις περιοχές της Ευρώπης. Για παράδειγμα, φέτος η Ισπανία και η Ιταλία είχαν περισσότερες βροχοπτώσεις, ενώ τμήματα της Βόρειας Ευρώπης υπέφεραν από ξηρασία. Αυτές οι συνθήκες υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα επένδυσης στην ανθεκτικότητα του νερού σε όλη την ΕΕ.

Η στρατηγική για την ανθεκτικότητα προγραμματίζει την ενίσχυση της αποδοτικότητας, τη βελτίωση της επεξεργασίας λυμάτων και τη μείωση της ρύπανσης. Είναι θεμελιώδες να ενσωματώνονται ιδιαίτερες συνθήκες σε εθνικά σχέδια, αλλά το ευρωπαϊκό πλαίσιο ήδη το υποστηρίζει. Οι μηχανισμοί ανταλλαγής καλών πρακτικών και η χρηματοδότηση αποτελούν εναλλακτικές για να γεφυρωθούν τα κενά.

• Σε ποιο βαθμό αναμένεται η ταχεία εξάπλωση των ψηφιακών τεχνολογιών και η ανάπτυξη των κέντρων δεδομένων να ασκήσουν πρόσθετη πίεση στους υδατικούς πόρους της ΕΕ; Πόσο σοβαρή θεωρείτε αυτή την πρόκληση και ποιοι είναι οι εκτιμώμενοι όγκοι νερού που απαιτούνται για την ψύξη αυτών των εγκαταστάσεων;

Η ανάγκη καθαρού νερού είναι επιτακτική για την βιομηχανία και την παραγωγή ενέργειας, καθώς τα κέντρα δεδομένων, ειδικά αυτά που υποστηρίζουν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού για την ψύξη τους.

Η ορθολογική τοποθέτηση των εγκαταστάσεων είναι απαραίτητη, λαμβάνοντας υπόψη την προσφορά νερού και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχουν πολλοί τομείς προς βελτίωση για να μειωθεί η ανάγκη για νερό στην ψύξη, όπως κυκλικές πρακτικές και τεχνολογικές καινοτομίες που ελαχιστοποιούν την χρήση νερού.

Η διαχείριση των υδάτων σε σχέση με τις ψηφιακές βιομηχανίες απαιτεί ενσωμάτωση αποδοτικών πρακτικών και αναγνώριση ότι το γλυκό νερό είναι περιορισμένο. Πρέπει να προωθηθεί η επαναχρησιμοποίηση υδάτων, και η Επιτροπή θα αξιολογήσει την βιωσιμότητα των κέντρων, προτείνοντας ελάχιστα πρότυπα απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων και προδιαγραφών για την κατανάλωση νερού.

Αυτή η πρόκληση είναι σημαντική και αξίζει την προσοχή μας. Καθώς οι ψηφιακές τεχνολογίες συνεχίζουν να εξαπλώνονται, οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι η συμβολή τους στους υδατικούς πόρους παραμένει διαχειρίσιμη.

Διαβαστε επισης