Αντίκτυποι και προκλήσεις για τη βραζιλιάνικη αγροτική βιομηχανία ενόψει κριτικής

Η πολυάριθμη και ισχυρή αγροτική βιομηχανία της Βραζιλίας προγραμματίζει να επιδείξει μια οικολογική εικόνα κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30), που θα πραγματοποιηθεί το 2025 στην Μπελέμ, στο Αμαζόνιο. Ωστόσο, πίσω από αυτή την βιώσιμη πρόθεση, ανακύπτει μια πραγματικότητα που σχετίζεται με τις υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στη χώρα, καθώς και με τη συστηματική αποψίλωση των δασών.

Παρά το γεγονός ότι ο αγροτικός τομέας είναι ο κύριος υπαίτιος για την αποψίλωση και κατέχει ηγετική θέση στις εκπομπές άνθρακα της βραζιλιάνικης οικονομίας, οι ηγέτες του βιομηχανικού τομέα σκοπεύουν να παρουσιάσουν τη Βραζιλία ως παγκόσμιο πρότυπο καινοτομίας και βιωσιμότητας στον τομέα της γεωργίας. Αυτή η στρατηγική, την οποία στηρίζει η κυβέρνηση, έχει στόχο την αναχαίτιση πιέσεων από το εξωτερικό που επηρεάζουν τα βασικά προϊόντα εξαγωγής της χώρας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει κανονισμούς που απαιτούν αποδείξεις ότι οι εισαγόμενες γεωργικές σοδειές από τη Βραζιλία δεν προέρχονται από περιοχές που έχουν υποστεί αποψίλωση, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ξεκινήσει πρόσφατα έρευνα για τις εμπορικές διαδικασίες της χώρας, έντονες λόγω των ανησυχιών για την αποψίλωση.

Η Βραζιλία στην κορυφή της παγκόσμιας αγοράς αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων

Η Βραζιλία κυριαρχεί στις παγκόσμιες αγορές πρώτων υλών, εξάγοντας βόειο κρέας, σόγια, ζάχαρη και καφέ από την Κίνα έως την Ευρώπη. Ο τομέας της αγροτικής παραγωγής συνεισφέρει περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας και έχει σημαντική επιρροή στην πολιτική σκηνή, περισσότερο ακόμη και από το πετρέλαιο, με το 60% των βουλευτών να ανήκουν στις ομάδες που αφορούν την αγροτική πολιτική.

Καθώς πλησιάζει η COP30, η οποία αναμένεται να συγκεντρώσει χιλιάδες επικεφαλής και ειδικούς στον Αμαζόνιο, ο αγροτικός τομέας προετοιμάζεται για εντατική διεθνή κριτική. «Θα μπορούσε να αποβεί εξαιρετικά αρνητικό για εμάς», δήλωσε ο Πέντρο Λουπιόν, πρόεδρος της αγροτικής κοινοβουλευτικής ομάδας, εκφράζοντας την ανησυχία του ότι η σύνοδος μπορεί να λειτουργήσει ως «παγίδα» αν δεν προβληθούν παραδείγματα επιτυχίας.

Στρατηγική για την άμυνα του αγροτικού τομέα κατά την COP30

Το Υπουργείο Γεωργίας και το κρατικό ερευνητικό ινστιτούτο Embrapa σχεδιάζουν την οργάνωση του “Agrizone Pavilion”, ενός εκθεσιακού χώρου που θα αναδείξει νέες βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, από την καλλιέργεια ασαΐ μέχρι την παραγωγή βοδινού. Στόχευση είναι να διοργανωθούν πολλές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, προβάλλοντας τη Βραζιλία ως χώρα που συνδυάζει την παραγωγή τροφίμων με την περιβαλλοντική ευθύνη.

Η JBS NV, η μεγαλύτερη εταιρεία προμηθευτή κρέατος παγκοσμίως, σκοπεύει να δημοσιοποιήσει νέα αποτελέσματα που υποστηρίζουν ότι η κτηνοτροφία στη Βραζιλία μπορεί να συμβάλλει στη δέσμευση αερίων του θερμοκηπίου. Η επιχείρηση, που έχει αντιμετωπίσει αυστηρή κριτική για τις περιβαλλοντικές της διαδικασίες, θα προβάλλει παραδείγματα βιώσιμων πρακτικών, όπως αυτές της Grupo Roncador, που εφαρμόζει μεθόδους όπως η μη οργώμενη καλλιέργεια και η αξιοποίηση ζωικών απορριμμάτων ως λιπάσματα.

Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η εικόνα αυτή μπορεί να είναι παραπλανητική και περιορισμένη. Ο Κλάουντιο Άντζελο, συντονιστής πολιτικής του Climate Observatory, αναγνωρίζει τις προόδους που έχουν γίνει — όπως η αποκατάσταση υποβαθμισμένων βοσκοτόπων — αλλά επισημαίνει ότι «θα ήταν πνευματική ανεντιμότητα να διατεθεί ο τομέας ως απόλυτα βιώσιμος».

Κτηνοτροφία και σόγια: οι κύριες αιτίες αποψίλωσης

Η κτηνοτροφία και η καλλιέργεια σόγιας παραμένουν οι κυριότεροι υπαίτιοι της αποψίλωσης στη Βραζιλία. Από το 1985, σχεδόν το 13% του Αμαζονίου έχει μετατραπεί σε καλλιεργήσιμη ή βοσκοτόπια, με 6,6 εκατομμύρια εκτάρια φυσικής βλάστησης να έχουν χαθεί μόνο μεταξύ 2019–2024. Παράλληλα, οι εκπομπές μεθανίου από τα βοοειδή, που θεωρείται ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, δεν μπορούν να αντισταθμιστούν πλήρως μέσω της αποθήκευσης άνθρακα στο έδαφος.

Η Μαριάνα Ολιβέιρα, διευθύντρια του προγράμματος Δασών και Χρήσης Γης στο WRI Brasil, υποδεικνύει ότι η αποθήκευση άνθρακα μπορεί να προσφέρει πρόσκαιρη λύση, ωστόσο «δεν είναι μόνιμη απάντηση». Αυτό που απαιτείται είναι η συνεχιζόμενη διαχείριση και δραστική μείωση των εκπομπών.

Ορισμένοι εκπρόσωποι του αγροτικού τομέα τονίζουν ότι η αποδάσωση δεν είναι τόσο σοβαρό πρόβλημα, καθώς «ο Αμαζόνιος είναι τεράστιος». Ο Νέλσον Ανάνιας Φίλιο, συντονιστής βιωσιμότητας στη Συνομοσπονδία Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Βραζιλίας, δήλωσε ότι «το μεγαλύτερο μέρος του δάσους παραμένει ανέγγιχτο». Ωστόσο, τα δεδομένα του MapBiomas δείχνουν μια διαφορετική πραγματικότητα.

Παράλληλα, η αγροβιομηχανία αντιτίθεται στην εφαρμογή πολιτικής “μηδενικής αποδάσωσης”, επιμένοντας στο «δικαίωμα νόμιμης εκκαθάρισης γης». Αυτή η στάση έχει προκαλέσει συγκρούσεις με την κυβέρνηση Λούλα, που επιδιώκει να ενισχύσει τις περιβαλλοντικές πολιτικές της χώρας. Η αγροτική κοινοβουλευτική ομάδα έχει ψηφίσει προτάσεις νομοθεσίας που χαλαρώνουν τις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, τις οποίες ο Λούλα έχει μερικώς απορρίψει.

Ο εκτελεστικός διευθυντής της WWF Βραζιλίας, Μαουρίσιο Βοϊβόντικ, προειδοποιεί ότι αυτή η στάση αποδυναμώνει τη θέση της χώρας ενόψει της COP30. «Η άρνηση δέσμευσης για μηδενική αποδάσωση στερεί από τον αγροτικό τομέα μια σπουδαία ευκαιρία να παρουσιαστεί στη διεθνή σκηνή ως μέρος της λύσης, και όχι του προβλήματος».

Διαβάστε ακόμη