Αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης: Νέες προοπτικές επιδοτήσεων για όλους
Λίγους μήνες μετά την τελευταία τους αναθεώρηση, η κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγραμματίζουν νέα τροποποίηση του ελληνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης εντός Οκτωβρίου. Ο στόχος είναι η εκμετάλλευση όλων των δυνατοτήτων, ώστε να διασφαλιστούν νέες ευκαιρίες απορρόφησης και να αξιοποιηθεί κάθε διαθέσιμο ευρώ από τα 36 δισεκατομμύρια ευρώ που δικαιούται η χώρα.
Με την προθεσμία για το πρόγραμμα να λήγει τον Αύγουστο του 2026, το μήνυμα από τις Βρυξέλλες είναι ξεκάθαρο: δεν θα υπάρξει παράταση, και τα κράτη μέλη καλούνται να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά.
Για την Ελλάδα, οι επόμενοι 12 μήνες θα είναι καθοριστικοί, καθώς απαιτείται η προετοιμασία 3.000-3.500 συμβάσεων, μία διαδικασία που οι αρμόδιοι θεωρούν «πρωτόγνωρη άσκηση για τη δημόσια διοίκηση».
Η αναθεώρηση θα επικεντρωθεί σε δύο κύριες κατευθύνσεις: πρώτον, στην αναδιατύπωση των οροσήμων ώστε να καταστούν πιο ρεαλιστικά και εύκολα στην εκπλήρωση, και δεύτερον, στην απένταξη έργων που δεν έχουν την παραμικρή πιθανότητα ολοκλήρωσης μέχρι το 2026, προκειμένου οι πόροι να ανακατευθυνθούν σε έργα με πραγματική προοπτική. Ήδη κατά την προηγούμενη αναθεώρηση του Ιουνίου είχαν απενταχθεί έργα που κρίθηκαν μη βιώσιμα, και φαίνεται πως αυτή η πρακτική θα συνεχιστεί.
Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει υποβάλει πέντε αιτήματα πληρωμής και έχει λάβει 21,3 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή το 59% των διαθέσιμων πόρων. Το έκτο αίτημα, για 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις, εκκρεμεί. Εάν εγκριθεί, το συνολικό ποσό θα φτάσει στα 23,4 δισεκατομμύρια ευρώ, ή το 65% του συνόλου. Ωστόσο, η χώρα υστερεί στο τομέα των δανείων, με το αίτημα για 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ να έχει μεταφερθεί λόγω καθυστερήσεων στη διαδικασία.
Κρίσιμος είναι ο τομέας της δανειοδότησης, καθώς οι απαιτήσεις είναι αυστηρές και λίγες επιχειρήσεις πληρούν τα κριτήρια. Μέλη του οικονομικού επιτελείου αναγνωρίζουν ότι η μη απορρόφηση κάποιων δανείων δεν θα έχει καταστροφικές συνέπειες, καθώς αυτά δεν πρόκειται να χαθούν, αλλά θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος. Ωστόσο, η εικόνα που θα μεταβιβαστεί στην Κομισιόν θα είναι καλύτερη αν οι δανειοδότησεις προχωρήσουν.
Το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό. Μέχρι το τέλος του έτους, το έβδομο αίτημα πληρωμής, ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, θα πρέπει να υποβληθεί, συμπεριλαμβάνοντας 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια. Για την έγκρισή του, η Ελλάδα υποχρεούται να έχει ολοκληρώσει 28 ορόσημα.
Στις αρχές του 2026, αναμένεται το όγδοο αίτημα, ύψους 1,87 δισεκατομμυρίων ευρώ, που σχετίζεται με 30 ορόσημα, ενώ τον Αύγουστο του 2026 θα κατατεθεί το ένατο και τελευταίο αίτημα, ύψους 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, που απαιτεί την εκπλήρωση 130 ορόσημων. Η πρόκληση είναι τεράστια, με αυστηρές προθεσμίες και εντυπωσιακό όγκο εργασίας.
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) των 14,6 δισεκατομμυρίων ευρώ για φέτος προβλέπει αυξήσεις για το 2026, φτάνοντας τα 16,7 δισεκατομμύρια, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 16 ετών. Έργα του Ταμείου Ανάκαμψης αγγίζουν τα 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ, με την εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών να δίνει προτεραιότητα στην υλοποίησή τους. Ήδη έχουν καταβληθεί 10,18 δισεκατομμύρια ευρώ για έργα συνολικού προϋπολογισμού 25 δισεκατομμυρίων, ήτοι περίπου 41%. Απομένουν 8 δισεκατομμύρια ευρώ που πρέπει να απορροφηθούν τους επόμενους 12 μήνες.
Η πρόκληση αφορά και την ποιότητα των έργων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί έργα με συγκεκριμένα αντικείμενα και μετρήσιμα αποτελέσματα, τα οποία θα επηρεάσουν θετικά την οικονομία. Οι κύριες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν: την ανακαίνιση 80 νοσοκομείων και 156 κέντρων υγείας, την ολοκλήρωση του Ε-65, τη λειτουργία 425 ηλεκτρικών λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και έργα αποκατάστασης ζημιών από την κακοκαιρία «Daniel».
Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, οι πιέσεις είναι ισχυρές, με 40 εξ αυτών να παραμένουν εκκρεμείς. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η έγκριση ειδικών χωροταξικών πλαισίων για Α.Π.Ε., τουρισμό και βιομηχανία, και η πλήρης ολοκλήρωση του κτηματολογίου. Τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχουν αναλάβει τις περισσότερες υποχρεώσεις.
Σημαντική σημείωση είναι ότι μέχρι τις 31 Αυγούστου του 2026 πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί όλοι οι στόχοι. Μετά την προθεσμία αυτή, δεν θα επιτρέπεται καμία τροποποίηση, ούτε πληρωμή. Η τελική ημερομηνία για την υποβολή του τελευταίου αιτήματος είναι η 30η Σεπτεμβρίου του 2026.
