Καθώς ο τομέας των υποδομών στην Ελλάδα προχωρά σε ουσιαστική ανάπτυξη, απολαμβάνοντας την στήριξη ευρωπαϊκών πόρων και την εκκίνηση κρίσιμων δημόσιων έργων, η κατάσταση στον τομέα της ιδιωτικής οικοδομής, κυρίως στην αγορά κατοικίας, αρχίζει να παρουσιάζει ανησυχητικά σημάδια κόπωσης.
Η αβεβαιότητα που επικρατεί γύρω από τους νέους οικοδομικούς κανόνες και τις πρόσφατες πολεοδομικές ρυθμίσεις, ειδικά μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για τα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), καθώς και η αναστολή οικοδομικών αδειών που συνδέονται με τα μπόνους του ΝΟΚ, έχει επιφέρει αρνητικές συνέπειες στη δυναμική του κλάδου.
Οι πρώτες μηνιαίες αναφορές του 2025 επιβεβαιώνουν τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις. Οι οικοδομικές άδειες για νέες κατοικίες μειώθηκαν κατά 51% και η συνολική επιφάνεια κατά 49% σε σύγκριση με το 2024. Η σύγχυση που προήλθε από την ακύρωση των κινήτρων του ΝΟΚ και οι απαιτούμενες επανεξετάσεις μη ενεργοποιημένων αδειών για το 2024 έχουν οδηγήσει σε ένα «πάγωμα» της οικοδομικής δραστηριότητας, καταδεικνύοντας την επιβαρυμένη κατάσταση του επενδυτικού κλίματος.
Στον τομέα των υποδομών, η ολοκλήρωση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2026 ενδέχεται, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ που εκπονήθηκε για το ΤΜΕΔΕ, να δημιουργήσει ένα «κενό» στην κατασκευαστική δραστηριότητα της χώρας. Όπως δήλωσε ο κ. Γιώργος Μανιάτης, υπεύθυνος κλαδικών μελετών του ΙΟΒΕ, αυτό το κενό προγραμματίζεται να προκύψει μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης, ωστόσο το μέγεθός του θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των έργων που θα χρηματοδοτηθούν από άλλες πηγές στο μέλλον.
Η μελέτη αναφέρει ότι υπάρχει ένα αποθεματικό έργων υποδομών στον τομέα των οδικών, σιδηροδρομικών, ενεργειακών και τηλεπικοινωνιακών δικτύων που θα ολοκληρωθούν μετά το 2026 (περίοδος 2027-2030), το οποίο σχεδιάζεται να συγκρατήσει τη σχετική δραστηριότητα. Για την περίοδο 2027 έως 2030, σχεδιάζονται ή έχουν ήδη ξεκινήσει έργα συνολικής αξίας 10 δισ., περιλαμβάνοντας ΣΔΙT και ενεργειακές αναβαθμίσεις (2,5 δισ. ετησίως). Σχεδόν το 47% του προϋπολογισμού θα κατευθυνθεί προς οδικά δίκτυα, με το 33% να αφορά έργα ενεργειακών δικτύων.
Επιπλέον, στο σιδηροδρομικό δίκτυο αναφέρεται ότι θα κατανεμηθεί το 12% του προϋπολογισμού και το 7% σε έργα τηλεπικοινωνιακών δικτύων. Αυτά είναι τα κύρια έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, τα οποία αναμένονται να συμπληρωθούν από πλήθος άλλων δημόσιων και ιδιωτικών έργων διαφόρων κλιμάκων. Ταυτόχρονα, προγραμματίζονται ή θα δημοπρατηθούν και άλλα έργα με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, αν και υπάρχουν περιορισμοί ως προς τις ετήσιες πληρωμές διαθεσιμότητας μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων.
Στην αγορά ακινήτων, η μελέτη του ΙΟΒΕ προβάλλει δύο βασικά σενάρια σχετικά με την εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας. Στο αισιόδοξο σενάριο, οι επιπτώσεις από τις πολεοδομικές αλλαγές θεωρούνται ελεγχόμενες: μόλις το 18% των αδειοδοτήσεων επηρεάζονται από καθυστερήσεις και η παραγωγή κατοικιών υποχωρεί ήπια, κατά 20%, το 2026. Αντιθέτως, στο απαισιόδοξο σενάριο, η αβεβαιότητα γύρω από τον ΝΟΚ αναμένεται να επιφέρει μείωση 40% των οικοδομικών αδειών το 2025, ενώ η αξία της κατοίκησης μπορεί να υποχωρήσει στα 6 δισ. ευρώ, σημειώνοντας κατακόρυφη πτώση. Ο αριθμός των επενδύσεων στον τομέα κατοικιών μπορεί να περιοριστεί στο 2,4% του ΑΕΠ το 2026, σε σχέση με 2,8% στο αισιόδοξο σενάριο. Γενικότερα, οι επενδύσεις στις κατασκευές αναμένονται να διαμορφωθούν στο 7,2% του ΑΕΠ, μειωμένες από 7,5% στο θετικό σενάριο. Επιπλέον, η αξία των κατασκευών κατοικιών το 2026 αναμένεται να είναι 12,9% χαμηλότερη σε σύγκριση με το αισιόδοξο σενάριο (6 δισ. ευρώ έναντι 6,9 δισ. ευρώ).
Η πορεία του κλάδου θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα προσαρμογής του θεσμικού πλαισίου και την αποτελεσματικότητα των διορθωτικών μέτρων που θα εφαρμοστούν.
Μέχρι πρόσφατα, η οικοδομή ήταν ένας από τους πιο δραστήριους τομείς της ελληνικής οικονομίας, με εντυπωσιακή ανάκαμψη από το ιστορικό χαμηλό του 2016 (μόλις 12,6 χιλιάδες άδειες). Το 2024 εκδόθηκαν 30,7 χιλ. νέες άδειες οικοδομής, σημειώνοντας αύξηση 14,9% σε σχέση με το 2023. Αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση της συνολικής επιφάνειας οικοδομών, που ανήλθε σε 7,1 εκατ. τ.μ. (+16,5%).
Η οικοδομική δραστηριότητα στις κατοικίες αντιμετώπισε ιδιαίτερη άνθηση, με 46,9 χιλ. νέες κατοικίες να αδειοδοτούνται το 2024, καταγράφοντας αύξηση 32% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Συνολικά, από το 2018 μέχρι το τέλος του 2024, οι άδειες αφορούσαν πάνω από 190 χιλ. κατοικίες, καλύπτοντας σημαντικό ποσοστό της υψηλής ζήτησης που παρατηρείται στην αγορά.
Η ανοδική πορεία αυτή οφείλεται σε μέτρα όπως η αναστολή του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και η σταδιακή μείωση του ΕΝΦΙΑ, καθώς και στην αυξημένη ζήτηση που προκύπτει από τον τουρισμό, τα Golden Visa και τις επενδυτικές αγορές. Ωστόσο, η ανάκληση των οικοδομικών κινήτρων και η ανάγκη για αναθεώρηση αδειών έχει διαταράξει τη σταθερότητα του κλάδου.
Πέρα από τις θεσμικές εξελίξεις, το αυξημένο κόστος κατασκευής παίζει σημαντικό ρόλο στην επιβράδυνση που παρατηρείται και αποτυπώνεται στον γενικό δείκτη κόστους νέων κατοικιών. Η αύξηση των τιμών των υλικών και των αμοιβών εργασίας επηρεάζει την αποδοτικότητα των επενδύσεων, προσθέτοντας πίεση σε μικρότερες ή περιφερειακές αγορές.
Αντίθετα, ο τομέας των υποδομών παραμένει δυναμικός. Η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, η ένταξη μεγάλων δημόσιων έργων στις εθνικές και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και η επανεκκίνηση σιδηροδρομικών και οδικών έργων έχουν φέρει πίσω τη ζήτηση για υπηρεσίες και τεχνικό προσωπικό, με τις ανάγκες σε επιπλέον θέσεις εργασίας να υπολογίζονται σε 25.000 άτομα (σε σύγκριση με 50.000 σε προηγούμενη έκθεση του ΙΟΒΕ).
Η πορεία της αγοράς κατοικίας το 2025 βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Οι άδειες που εκδόθηκαν το 2024 ενδέχεται να συντηρήσουν τη δραστηριότητα το τρέχον έτος, όμως η έκταση αυτής της παραγωγής εξαρτάται από το αν – και πότε – θα εγκριθούν οι αδειοδοτήσεις που έχουν «παγώσει» λόγω του ΝΟΚ. Σε διαφορετική περίπτωση, οι επενδύσεις στην κατοικία ενδέχεται να οδηγηθούν σε μία μακρά περίοδο επιβράδυνσης, με συνέπειες για την απασχόληση και τις τιμές των ακινήτων.
Διαβάστε ακόμη
Premia Properties: Νέες εξαγορές στα ξενοδοχεία και joint venture στα φοιτητικά σπίτια με την Unity (pic)
Ελληνικά Οινοποιεία: Εισήλθε με 12% ο Γιώργος Δασκαλάκης της Kaizen – Νέα deals ενόψει (pics)
Ενέργεια: «Εκεχειρία» στις τιμές με…κατάρρευση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα