Αυξάνονται οι κίνδυνοι λόγω εντεινόμενου ελέγχου του σκιώδους στόλου
Η λεγόμενη «σκιώδης στόλος», που εκμεταλλεύονται χώρες όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα για να αποφύγουν τις δυτικές κυρώσεις και να στέλνουν πετρέλαιο σε αγοραστές όπως η Κίνα και η Ινδία, παρουσιάζει σημαντική αύξηση σε μέγεθος και δραστηριότητα, σύμφωνα με τον Guardian. Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο στρατιωτικών συγκρούσεων, καθώς οι προσπάθειες περιορισμού ενδέχεται να πλησιάζουν επικίνδυνα σε κλιμάκωση.
Η κατάσταση περιπλέκεται από την απόφαση της Ρωσίας να υψώνει τη σημαία της σε ορισμένα παλαιά δεξαμενόπλοια του σκιώδους στόλου, προκαλώντας τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Πλοία με κρυφή ιδιοκτησία και αμφίβολες νηολογήσεις έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής, με παρεμβάσεις στη θάλασσα για την επιβολή των κυρώσεων. Πρόσφατα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν απαγόρευση πλοίων που παραβιάζουν τις κυρώσεις και φτάνουν στη Βενεζουέλα.
Στις αρχές του μήνα, οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ επιχείρησαν με σχοινιά από ελικόπτερα να καταλάβουν το δεξαμενόπλοιο Skipper ανοικτά της Βενεζουέλας. Το πλοίο αυτό είχε τεθεί υπό κυρώσεις από το 2022, καθώς κατηγορούνταν ότι μετέφερε λαθραία πετρέλαιο για λογαριασμό των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Το Σάββατο, οι αμερικανικές δυνάμεις κατέλαβαν ένα δεύτερο εμπορικό πλοίο με φορτίο πετρελαίου σε διεθνή ύδατα, αν και δεν φαίνεται να περιλαμβάνεται στη λίστα κυρώσεων.
Today, the Federal Bureau of Investigation, Homeland Security Investigations, and the United States Coast Guard, with support from the Department of War, executed a seizure warrant for a crude oil tanker used to transport sanctioned oil from Venezuela and Iran. For multiple… pic.twitter.com/dNr0oAGl5x
— Attorney General Pamela Bondi (@AGPamBondi) December 10, 2025
Το αυξημένο ενδιαφέρον από τις Ηνωμένες Πολιτείες εναρμονίζεται με πρόσφατα επεισόδια, στα οποία συμμετείχαν η Εσθονία και η Γαλλία, οι οποίες παρενέβησαν σε πλοία που θεωρούνται μέλη του ρωσικού σκιώδους στόλου. Αξιοσημείωτες είναι οι επιθέσεις που πραγματοποίησαν ουκρανικά drones σε ρωσικά δεξαμενόπλοια που ελέγχονται για παράκαμψη κυρώσεων. Οι ανησυχίες για την αυξανόμενη επιθετικότητα στις θαλάσσιες επιτηρήσεις τέτοιων πλοίων, σε συνδυασμό με την διάθεση της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα για την προστασία τους, υπογραμμίζουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης.
Αυτό το κλίμα εντάθηκε όταν η Ουκρανία ανακοίνωσε την επιτυχία στην πληγή ενός ρωσικού δεξαμενόπλοιου με την χρήση drones σε «ουδέτερα ύδατα» της Μεσογείου, σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων από τα σύνορά της.
NEW: Ukraine’s SBU hit a Russian “shadow fleet” oil tanker with drones in the Mediterranean, Ukraine’s first such strike.
Target: QENDIL tanker (linked to Russian oil, reportedly empty).
Result claimed: ship critically damaged. pic.twitter.com/hdIyAr8G0a
— Clash Report (@clashreport) December 19, 2025
Ανάπτυξη του σκιώδους στόλου από το 2022
Σύμφωνα με τον ερευνητή Gonzalo Saiz Erausquin από το Royal United Services Institute, ο σκιώδης στόλος δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αλλά η ανάπτυξή του έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά από την πλήρη κλίμακα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022, φτάνοντας από 900 έως 1.200 πλοία παγκοσμίως. Ο στόλος αυτός αποτελείται κυρίως από γερασμένα δεξαμενόπλοια, πολλές φορές δεύτερης χέριας, και συνοδεύεται από ανώνυμους ιδιοκτήτες και επιτήδειους μεσάζοντες που συμμετέχουν σε παράνομες δραστηριότητες.
Στη σφαίρα αυτή έχει αναπτυχθεί ένα ολόκληρο παράνομο οικοσύστημα: ψεύτικες ιστοσελίδες νηολόγησης, μεσάζοντες και εταιρείες-βιτρίνες. Ένα σημαντικό παράδειγμα αποτελεί το δεξαμενόπλοιο Boracay, το οποίο κατέστη στόχος παρεμβάσεων από Εσθονία και Γαλλία. Το πλοίο συνδεόταν με μια εταιρεία βιτρίνας στις Σεϋχέλλες, είχε αποκλειστεί από ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο και φέρεται να χρησιμοποίησε πλαστές σημαίες, ενώ διενεργούνται έρευνες για πιθανή συμμετοχή του σε επιθέσεις με drones.
Οι χώρες που επιδιώκουν την αποκλιμάκωση του σκιώδους στόλου اعتمادτεύονται στο διεθνές δίκαιο που διέπει την αξιοπλοΐα, την ασφάλιση και τη ναυσιπλοΐα. Ωστόσο, η αυξανόμενη τάση επιβολής -τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρώπη- συνοδεύεται από προκλήσεις. Το πρόσφατο περιστατικό στον Κόλπο της Φινλανδίας, όπου ρωσικό μαχητικό παραβίασε τον εναέριο χώρο της Εσθονίας κατά τη διάρκεια ελέγχου δεξαμενόπλοιου, αποδεικνύει ότι το Κρεμλίνο αξιολογεί τον σκιώδη στόλο ως στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο.
Η διστακτικότητα της Ευρώπης
Παρά τη σφοδρή ρητορική, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η Ευρώπη φαίνεται διστακτική να προχωρήσει σε άμεσες ναυτικές συγκρούσεις με τη Ρωσία. Το εμπόριο πετρελαίου που δραστηριοποιείται εκτός των κυρώσεων συνεχίζεται, καθώς οι οικονομικές ωφέλειες παραμένουν ελκυστικές: οι τιμές του πετρελαίου είναι χαμηλές και οι πλοιοκτήτες προέρχονται με υψηλές αποζημιώσεις κινδύνου. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, όσο τα οικονομικά κίνητρα υπερτερούν των ρίσκων, η παράκαμψη των κυρώσεων δύσκολα θα ανακοπεί.
Διαβάστε επίσης
