Η ΕΕ καταπολεμά τη σπατάλη τροφίμων και τη fast fashion: Επιπτώσεις για την Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε σημαντικά βήματα για την καταπολέμηση της σπατάλης και της υπερκατανάλωσης μέσα από νέα νομοθεσία που στοχεύει στη μείωση των τροφίμων και των αποβλήτων από τη βιομηχανία της «γρήγορης μόδας». Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Les Echos, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε μια σαφή οδηγία που επιβάλλει υποχρεωτικούς στόχους για τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων και την καλύτερη διαχείριση των ρούχων.

Ειδικότερα, στην ΕΕ παράγονται ετησίως περίπου 60 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων τροφίμων, πράγμα που αντιστοιχεί σε 132 κιλά ανά άτομο, ενώ τα απορρίμματα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων φτάνουν τους 12,6 εκατομμύρια τόνους. Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για νομοθετική παρέμβαση. Σύμφωνα με τον νέο νόμο, μεγάλα καταστήματα, εστιατόρια αλλά και νοικοκυριά θα πρέπει να μειώσουν τα τροφικά τους απόβλητα κατά 30% έως το 2030, ενώ η βιομηχανία τροφίμων θα έχει ως στόχο μείωσης 10%, βασισμένη στα επίπεδα απορριμμάτων μεταξύ 2021 και 2023.

Οι χώρες μέλη θα έχουν 20 μήνες για να προσαρμόσουν την εθνική τους νομοθεσία, με προθεσμία 30 μηνών που αφορά τους μηχανισμούς διευρυμένης ευθύνης παραγωγών, και για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις δίνεται περιθώριο 3,5 ετών.

Η ΕΕ εστιάζει στις εταιρείες fast fashion

Αυτή η οδηγία εφαρμόζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», με την Πολωνή ευρωβουλευτή Anna Zalewska να δηλώνει ότι οι παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να χρηματοδοτούν τη διαδικασία συλλογής, διαλογής και ανακύκλωσης των ενδυμάτων μετά την χρήση τους. Αυτή η ρύθμιση επιδιώκει να επηρεάσει γίγαντες της fast fashion όπως η Shein και η Temu, ανεξάρτητα από την έδρα τους. Σύμφωνα με την Wall Street Journal, η οδηγία (Extended Producer Responsibility) καλύπτει όλη τη διάρκεια ζωής των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των ρούχων και των οικιακών υφασμάτων, επιδιώκοντας την προώθηση της κυκλικής οικονομίας.

Εκτός από τις προοπτικές, αρκετοί χαρακτηρίζουν το τελικό κείμενο ως «συμβιβασμό». Το Κοινοβούλιο αρχικά είχε προτείνει πιο αυστηρούς στόχους, ζητώντας 40% μείωση για καταστήματα και νοικοκυριά, και 20% για τη βιομηχανία. Η Fynn Hauschke, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος, τόνισε ότι «το τρέχον κείμενο απέχει από τη δέσμευση της ΕΕ για την εξάλειψη της σπατάλης τροφίμων» και εξέφρασε ανησυχίες για τις επιπτώσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Διαφωνίες προκύπτουν επίσης σχετικά με τον αγροτικό τομέα, για τον οποίο δεν ισχύουν δεσμευτικοί στόχοι. Η ΜΚΟ WWF σημειώνει ότι «οι απώλειες που συμβαίνουν πριν και μετά τη συγκομιδή συνιστούν μεγάλο ποσοστό της σπατάλης των τροφίμων». Παράλληλα, οι Βρυξέλλες επισημαίνουν την ανάγκη ελέγχου των ηλεκτρονικών αγορών και των κινεζικών πλατφορμών, προκειμένου να περιοριστεί η εισροή προϊόντων κακής ποιότητας.

Η ελληνική διάσταση

Στην Ελλάδα, η εφαρμογή της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας φέρνει νέες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες. Μια έκθεση της WWF Ελλάς επισημαίνει ότι η χώρα κατατάσσεται στις λιγότερο αποτελεσματικές της ΕΕ όσον αφορά τη διαχείριση αστικών αποβλήτων, καθώς περίπου το 80% καταλήγει σε χωματερές. Η ανακύκλωση δεν υπερβαίνει το 16%, ενώ η παραγωγή αποβλήτων έχει αυξηθεί κατά 73% από το 1995. Η έκθεση προτείνει ότι η Ελλάδα μπορεί να πετύχει μείωση αποβλήτων 35% και ανακύκλωση 90% μέχρι το 2040, εφόσον καταβληθούν οι κατάλληλες προσπάθειες.

Τα στοιχεία του Εθνικού Μητρώου Αερίων του Θερμοκηπίου δείχνουν ότι η χώρα παράγει ετησίως περίπου 5,4 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων, με το 43% να αφορά τρόφιμα. Η διάθεση αυτών των αποβλήτων στις χωματερές συμβάλλει στην εκπομπή άνω των 4,6 εκατομμυρίων τόνων αερίων, εκ των οποίων το 93% είναι μεθάνιο από οργανικά υλικά.

Η αναγκαιότητα για βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων πέρα από τα τρόφιμα καθίσταται επιτακτική. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα VERDEinMED, το οποίο έχει στόχο την προώθηση της κυκλικής οικονομίας στον τομέα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στη Μεσόγειο. Το πρόγραμμα επιδιώκει να υποστηρίξει τη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων από υφάσματα και να αναπτύξει νέες επιχειρηματικές προσεγγίσεις, εναρμονισμένες με αρχές κυκλικής οικονομίας. Η συμμετοχή της Ελλάδας στην πρωτοβουλία αυτή, μέσω του Εθνικού Κέντρου Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και της ΔΙΑΔΥΜΑ ΑΕ, σκοπεύει στην εφαρμογή καινοτόμων λύσεων για την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων, προάγοντας την μείωση της συνολικής παραγωγής αποβλήτων της χώρας. Στο κλείσιμο του έργου, το VERDEinMED θα προσφέρει πολιτικές προτάσεις, πρακτικά εργαλεία και επικοινωνιακές στρατηγικές για την προώθηση ενός πιο υπεύθυνου παγκόσμιου μοντέλου στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας.

Διαβάστε ακόμη