Δραματική αύξηση επενδύσεων 700 δισ. σε δίκτυα για το κλίμα προτείνεται

Θεαματική αύξηση προϋπολογισμού στα 81,4 δισ. ευρώ προτείνει η Κομισιόν για τον νέο Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility – CEF) στην προγραμματική περίοδο 2028–2034, καθιστώντας τον κεντρικό πυλώνα χρηματοδότησης έργων υποδομής που αφορούν τα δίκτυα ηλεκτρισμού, μεταφορών και ψηφιακής συνδεσιμότητας. Η εν λόγω πρόταση αντιπροσωπεύει υπερδιπλασιασμό των πόρων σε σύγκριση με την τρέχουσα περίοδο (2021–2027), στην οποία ο προϋπολογισμός του CEF ανέρχεται σε 33,71 δισ. ευρώ.

Ο ανασχεδιασμός του μηχανισμού υπογραμμίζει τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των Διευρωπαϊκών Δικτύων, ενισχύοντας τις υποδομές ως κινητήρια δύναμη για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της Ένωσης.

Στη σχετική ανακοίνωση, η Επιτροπή επισημαίνει ότι το CEF για την περίοδο 2028–2034 θα «ενισχύσει επενδύσεις σε έργα-κλειδιά για τη διασυνοριακή συνοχή, την ανθεκτικότητα των δικτύων και τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης». Ο μηχανισμός θα υποστηρίξει επίσης τη στρατιωτική κινητικότητα, χρηματοδοτώντας υποδομές διπλής χρήσης που εξυπηρετούν τόσο πολιτικούς όσο και στρατιωτικούς σκοπούς, σύμφωνα με το Action Plan for Military Mobility.

Στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2021–2027, η κατανομή των κονδυλίων του CEF περιλαμβάνει:

• Μεταφορές: 25,81 δισ. ευρώ, από τα οποία 11,29 δισ. για χώρες συνοχής
• Ενέργεια: 5,84 δισ. ευρώ
• Ψηφιακός τομέας: 2,07 δισ. ευρώ

Κατά την μετάβαση στην περίοδο 2028–2034, ο ρόλος του CEF αναβαθμίζεται ποιοτικά, καθώς η Επιτροπή σχεδιάζει να διαθέσει το 70% των πόρων του για δράσεις κλιματικής φύσης. Αυτό το ποσοστό ευθυγραμμίζεται με τον γενικό στόχο του νέου επταετούς προγράμματος δαπανών της ΕΕ, που αφορά το 35% για την προώθηση της κλιματικής ουδετερότητας, ανθεκτικότητας και κυκλικότητας, κινητοποιώντας συνολικά πάνω από 700 δισ. ευρώ για περιβαλλοντικούς σκοπούς — περιλαμβάνοντας διαρθρωτικά ταμεία, CEF, έρευνα και διεθνή συνεργασία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι η ενίσχυση του CEF έχει δύο στόχους: την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης με την προώθηση υποδομών που επιτρέπουν τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, και την υλοποίηση του Trans-European Transport Network (TEN-T), δίνοντας έμφαση στις σιδηροδρομικές και θαλάσσιες συνδέσεις μηδενικών εκπομπών.

Ο Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, δήλωσε ότι ο νέος προϋπολογισμός «θα προσφέρει καθαρή, προσιτή και ασφαλή ενέργεια στους Ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις», τονίζοντας πως η αναβάθμιση του μηχανισμού είναι κρίσιμη για την προώθηση της απανθρακοποίησης και την ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας μεταξύ των κρατών-μελών, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια εν μέσω γεωπολιτικής αστάθειας.

Ο ίδιος τόνισε: «Ένα ισχυρότερο Connecting Europe Facility θεωρείται κλειδί για την εμβάθυνση της Ενεργειακής Ένωσης. Ενισχύει τις διασυνδέσεις, υποστηρίζει την απανθρακοποίηση και διασφαλίζει την ασφάλεια του εφοδιασμού».

Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η αύξηση των κονδυλίων του CEF Energy είναι ζωτικής σημασίας για την ολοκλήρωση της ενιαίας ενεργειακής αγοράς, τη μείωση της γεωπολιτικής εξάρτησης και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης χωρίς να θίγεται η επάρκεια ή η οικονομική προσβασιμότητα της ενέργειας.

Η νέα στρατηγική εστιάζει σε δύο θεμελιώδεις αρχές που διέπουν όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία: την αρχή “Do No Significant Harm”, για να αποφεύγονται σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και την αρχή “Climate resilience by design”, εξασφαλίζοντας ότι όλα τα έργα σχεδιάζονται με γνώμονα την ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση.

Ο Επίτροπος αναγνωρίζει την αναγκαιότητα μιας στρατηγικής που εστιάζει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, με σκοπό την ενίσχυση της καινοτομίας και τη διασφάλιση ότι η μετάβαση θα είναι κοινωνικά δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς.

Στο πλαίσιο αυτό, το CEF θα διασφαλίσει ότι καμία επενδυτική δράση δεν προκαλεί σημαντική περιβαλλοντική ζημία και θα ενισχύσει τα εργαλεία παρακολούθησης των προγραμμάτων του, διασφαλίζοντας τη σύνδεση χρηματοδότησης και μετρήσιμων αποτελεσμάτων.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Η πρόταση της Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034 προκάλεσε έντονη ανησυχία στην περιβαλλοντική κοινότητα, με προειδοποιήσεις για έναν «επικίνδυνο προϋπολογισμό για τη ζωή». Όπως επισημαίνεται, η κατάργηση του ανεξάρτητου Προγράμματος LIFE, που είναι το μοναδικό ταμείο της ΕΕ αφιερωμένο στο περιβάλλον, αποτελεί κεντρικό σημείο κριτικής, καθώς η ενσωμάτωσή του στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας περιορίζει τη σκοπιμότητα της παρέμβασης.

Οι επικριτές υπογραμμίζουν ότι πρόκειται για μια επικίνδυνη αποφάσιση που απειλεί να ακυρώσει πάνω από 30 χρόνια στοχευμένων επενδύσεων, ιδιαίτερα τη στιγμή που η Επιτροπή διαπιστώνει στη Έκθεσή της ότι πολλές χώρες μένουν πίσω στις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις τους. Ζητούν τη διατήρηση του LIFE ως ανεξάρτητου και ενισχυμένου ταμείου, φοβούμενοι ότι μια κοντόφθαλμη προοπτική θα μπορούσε να έχει μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες.

Διαβάστε επίσης