ΤτΕ: Οι επιπτώσεις της μείωσης ΦΠΑ και η πραγματική κατάσταση για τους πολίτες

Η πολιτική συζήτηση γύρω από τις μειώσεις του ΦΠΑ φαίνεται να είναι επιφανειακή και ανεπαρκής για να αντιμετωπίσει τις παραμέτρους του πληθωρισμού στη χώρα μας. Σύμφωνα με το πρόσφατο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος (τεύχος 61, Ιούλιος 2025), νέες αναλύσεις ρίχνουν φως στην αποτελεσματικότητα τέτοιων μέτρων και εξετάζουν τις ρίζες των πληθωριστικών πιέσεων στην Ελλάδα. Η κυριότερη διαπίστωση είναι ότι οι πληθωριστικές πιέσεις προκύπτουν κυρίως από εξωτερικούς παράγοντες. Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι για κάθε 5 ευρώ μείωσης του ΦΠΑ, μόλις 1 ευρώ φτάνει πραγματικά στον καταναλωτή, κάτι που αποδεικνύει την περιορισμένη αποτελεσματικότητα αυτής της πολιτικής.

Μια επιστημονική μελέτη από τους Georgios Palaiodimos και Dimitris Papageorgiou καταδεικνύει ότι οι μειώσεις του ΦΠΑ, εν μέσω έλλειψης διαρθρωτικών αλλαγών, οδηγούν σε «στατιστικά μη σημαντική» επίδραση στο γενικό επίπεδο πληθωρισμού. Σε ελεγχόμενο οικονομικό μοντέλο, η μείωση του ΦΠΑ στη λιανική έχει μετακύλιση 19-25% στις τιμές εντός ενός έτους, ποσοστό μικρότερο από τις προσδοκίες των πολιτών.

Η μελέτη υπενθυμίζει ότι οι βραχυπρόθεσμες μειώσεις δεν προσφέρουν μόνιμη λύση, και οι μόνιμες μειώσεις είναι πιο ωφέλιμες για τους καταναλωτές. Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία δείχνουν ότι από κάθε 5 ευρώ μείωσης ΦΠΑ, μόνο 1 ευρώ καταλήγει στο χέρι του καταναλωτή, ενώ τα υπόλοιπα 4 ευρώ «χάνονται» στην αγορά ή στις επιχειρήσεις εξαιτίας της στάθμισης και των στρεβλώσεων στην οικονομία.

Πρακτικές ερμηνείες

Η μελέτη αναλύει ότι οι επιχειρήσεις τείνουν να κρατούν μεγαλύτερο ποσοστό των μειώσεων ΦΠΑ ως κέρδος, ειδικά σε τομείς όπου δεν υπάρχει έντονος ανταγωνισμός. Επίσης, οι καθυστερήσεις στην προσαρμογή τιμών προκαλούν στέρηση του πραγματικού οφέλους για τα νοικοκυριά. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι δημοσιονομικές απώλειες λόγω των μειώσεων του ΦΠΑ είναι πολύ μεγαλύτερες σε σύγκριση με το όφελος για τον καταναλωτή.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο γεγονός ότι, αν και η ιδέα της μείωσης του ΦΠΑ ακούγεται ελκυστική για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, τα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι στην πραγματικότητα το όφελος για τον πολίτη είναι περιορισμένο. Αντίθετα, στρατηγικές που βασίζονται σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και αύξηση του ανταγωνισμού ενδέχεται να προσφέρουν πιο ουσιαστικά οφέλη για την οικονομία.

Πληθωρισμός από εξωτερικούς παράγοντες

Μια άλλη μελέτη που έγινε από τη Σοφία Λαζαρέτου και τον Γιώργο Παλαιοδήμο αναδεικνύει ότι οι σημαντικές πληθωριστικές πιέσεις στην Ελλάδα έχουν προκύψει κυρίως από διεθνείς αιτίες, όπως οι γεωπολιτικές κρίσεις και οι διαταραχές στην προμήθεια ενέργειας. Οι εξωτερικοί παράγοντες φαίνεται να ασκούν μεγαλύτερη πίεση από ό,τι οι εσωτερικοί, με γεγονότα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, να εντείνουν την κατάσταση.

Σύμφωνα με τη μελέτη, ο αντίκτυπος των παγκόσμιων γεωπολιτικών γεγονότων στον εγχώριο πληθωρισμό είναι αμεσότερος και παρατεταμένος. Η βιωμένη πληθωριστική πίεση καθιστά τεράστια πρόκληση τη δυνατότητα απάλυνσης των επιπτώσεων μέσω τοπικών παρεμβάσεων, χωρίς ευρύτερες διαρθρωτικές αλλαγές.

Αμφότερες οι μελέτες εκφράζουν την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη χάραξη πολιτικής, καλώντας για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσουν τον ανταγωνισμό και την αυστηρότητα στην αγορά. Υποδεικνύουν ότι οι χειρισμοί που προσφέρουν προσωρινά μόνο οικονομικά οφέλη μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικοί μακροπρόθεσμα, εις βάρος της οικονομικής σταθερότητας των επόμενων γενεών.

Διαβάστε επίσης:

ΥΠΕΝ: Red alert και… νέα Task Force για τη λειψυδρία

Νέος προϋπολογισμός: Αυτοί είναι οι νικητές και οι χαμένοι στην ΕΕ

Βίλα Εμμανουήλ: Ραντεβού τον… Σεπτέμβρη για νέο σφυρί και με «έκπτωση»

Για περισσότερες ειδήσεις μπορείτε να επισκεφθείτε το Πρώτο Θέμα.