Επανεξέταση της Ελληνικής Οικονομίας: Χρειάζεται ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για βιώσιμη ανάπτυξη

Σε επιτακτική ανάγκη αλλαγής κατεύθυνσης στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας επισημαίνουν πολλές πρόσφατες αναλύσεις και εκθέσεις σχετικά με την ελληνική οικονομία. Διαπιστώνεται πως η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα της οικονομίας δεν μπορούν πλέον να βασίζονται σε χαμηλούς μισθούς.

Βρυξέλλες, Παρίσι και ΙΟΒΕ αποτελούν τους φορείς που στέλνουν αυτά τα μηνύματα. Αν και αναγνωρίζουν τις αυξημένες αντοχές της ελληνικής οικονομίας εν μέσω κρίσης, καταδεικνύουν επίσης σοβαρές ευπάθειες, παράλληλα με την αναγνώριση της δύσκολης πραγματικότητας που ζουν καθημερινά χιλιάδες ελληνικές οικογένειες.

Η κατάσταση

Η τελευταία έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ για τον Μάιο αποτυπώνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά:

• Η Καταναλωτική Εμπιστοσύνη παρουσίασε κάποια βελτίωση (-42,7 μονάδες από -46,8 τον Απρίλιο), υποδεικνύοντας μια συγκρατημένη αισιοδοξία.
• Ωστόσο, το 57,7% θεωρεί το οικονομικό του μέλλον επισφαλές, το 83% δεν αναμένει να μπορεί να αποταμιεύσει, το 63% αντιμετωπίζει δυσκολίες με τον πληθωρισμό, το 11% αναγκάζεται να καταναλώνει αποταμιεύσεις και το 8% παίρνει δάνεια για να τα βγάλει πέρα.

Παράλληλα, η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την Ελλάδα, μέσα στο Εαρινό Εξάμηνο, προσθέτει μια ακόμη διάσταση στην κατάσταση:

Η χαμηλή αποταμίευση των νοικοκυριών συνεχίζει να πτωθεί. Η ανεργία μειώθηκε στο 9,5% το τελευταίο τρίμηνο του 2024, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2009, αλλά παραμένει υπερδιπλάσια του μέσου όρου της Ε.Ε. (5,7%). Τα υψηλά ενοίκια καθιστούν δύσκολη την κατοίκηση, και οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 9,3% ετησίως το 2020-2024, σε αντίθεση με το 4,9% της Ε.Ε. Επιπλέον, το μεγάλο απόθεμα χρεών από δάνεια επιβαρύνει την αγορά.

«Θέλει τρόπο, όχι κόπο»

Οι αναλύσεις υπογραμμίζουν πως ο δημόσιος τομέας της ελληνικής οικονομίας αποδίδει καλά, ενώ ο ιδιωτικός τομέας υστερεί. Ο ορός «αύξηση παραγωγικότητας» συχνά ανησυχεί αντί να ενθουσιάζει, ενώ αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει με το αντίθετο. Σύμφωνα με την έκθεση Economic Outlook του ΟΟΣΑ, η χαμηλή παραγωγικότητα παραμένει ανασταλτικός παράγοντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, παρά το ότι οι Έλληνες εργάζονται περισσότερο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, ο μέσος μισθός τους παραμένει ο δεύτερος χαμηλότερος στην Ε.Ε. μετά τη Βουλγαρία.

Σε ανάλογη κατεύθυνση, η Κομισιόν επισημαίνει πως, παρά τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη, η παραγωγικότητα εργασίας στην Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Ε.Ε. «Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης είναι το δεύτερο χαμηλότερο στην Ε.Ε. (70% του μέσου όρου), με την παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας να κατέχει την τελευταία θέση στην Ε.Ε. (56,2% του μέσου όρου)».

Αλλαγή κατεύθυνσης

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ελλάδα ορθώς στήριξε τις προσπάθειές της σε μείωση του κόστους παραγωγής για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει πως, «την τελευταία δεκαετία, έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις στην ανταγωνιστικότητα μέσω περικοπών μισθών μεταξύ 2010-2019». Ωστόσο, μετά από τόσα χρόνια κρίσης, οι χαμηλοί μισθοί δεν είναι πλέον βιώσιμοι, και η ελληνική οικονομία πρέπει να αλλάξει μοντέλο πριν είναι αργά.

Οι τρεις κεντρικοί λόγοι είναι:

• Πρώτον, «χωρίς αύξηση της παραγωγικότητας, περαιτέρω βελτίωση της ανταγωνιστικότητας κόστους δεν μπορεί να επιτευχθεί», σύμφωνα με την Ε.Ε.
• Δεύτερον, «για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας στο μέλλον, θα ήταν ωφέλιμο να εξεταστούν τρόποι για αύξηση της παραγωγικότητας και της “μη κοστολογικής” ανταγωνιστικότητας», επισημαίνοντας τη διαφορά καινοτομίας με την Ε.Ε.
• Τρίτον, «η περαιτέρω μείωση των μισθών μπορεί να καταστεί κοινωνικά μη βιώσιμη», καταλήγει η έκθεση.

Η ελληνική «κακοδαιμονία»

Ο πυρήνας του ζητήματος είναι η προβληματική παραγωγικότητα της χώρας σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους εταίρους. Οι αιτίες της χαμηλής παραγωγικότητας αναφέρονται ως εξής:

• Το 72,6% των ελληνικών εργαζομένων είναι απασχολημένο σε πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, που παράγουν το 50,2% του ακαθάριστου προστιθέμενης αξίας, σε σύγκριση με 49,7% και 36,6% αντίστοιχα στην Ε.Ε.
• Η παραγωγικότητα των πολύ μικρών επιχειρήσεων ανέρχεται μόλις στο 49% των μεγάλων επιχειρήσεων στην Ε.Ε., ενώ η παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων αγγίζει το 63% των αντίστοιχων μεγάλων.
• Η ελληνική οικονομία στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, όπως ο τουρισμός και η εστίαση.

Συνοπτικά, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αν και παραδοσιακά θεμελιώδεις για την ελληνική οικονομία, παρουσιάζουν περιορισμένα κίνητρα για συνεργασίες και συγχωνεύσεις, με τον κατακερματισμένο ιδιωτικό τομέα να μην παράγει την απαιτούμενη προστιθέμενη αξία.

Κλειδί η καινοτομία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρατηρεί πρόοδο στην καινοτομία στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, ωστόσο «η χώρα αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κάλυψη του χάσματος με την Ε.Ε.». Για το 2023, ο δείκτης έντασης Έρευνας και Ανάπτυξης είναι στο 1,49% του ΑΕΠ, παραμένοντας κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (2,24%). Η Ελλάδα κατατάσσεται ως μέτρια καινοτόμος (77,5% του μέσου όρου Ε.Ε.). Οι δαπάνες των επιχειρήσεων για έρευνα και ανάπτυξη παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., περιορίζοντας τη διάχυση της καινοτομίας.

Πρόβλημα συνιστά, ότι η τεχνολογία και η καινοτομία παραμένουν άγνωστες έννοιες για πολλές μικρές επιχειρήσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στις απορροφήσεις κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης σχετίζεται με δάνεια για «ψηφιακές» επενδύσεις, με κίνδυνο η χρηματοδότηση αυτή να χαθεί, ενώ οι επιδοτήσεις του ΕΣΠΑ για τον τουριστικό τομέα είναι ιδιαίτερα περιζήτητες.

Διαβάστε επίσης:

Αντρέα Πινιατάρο: Σε συμβιβασμό €280 εκατ. με την εφορία ο Ιταλός tycoon της αυτοκρατορίας ION Group

ΕΚΤ: Όλα ανοικτά για τα επιτόκια – Τα πιθανά σενάρια και οι αστάθμητοι παράγοντες

Οι 30άρηδες του Forbes: Αυτοί είναι οι gamechangers που θα δημιουργήσουν την επόμενη γενιά μεγάλων εταιρειών

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα