Κοινωφελή Ιδρύματα και Δημόσια Περιουσία: Ψηφιοποίηση και Διαφάνεια στην Αξιοποίηση Δωρεών

Δημόσια διαβούλευση έχει ξεκινήσει στην ιστοσελίδα opengov.gr, με αφορμή το σχέδιο νόμου που έχει εκπονήσει το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το νομοσχέδιο εισάγει ένα σύγχρονο και διαφανές θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία των Κοινωφελών Ιδρυμάτων και των Σχολάζουσων Κληρονομιών, με την προθεσμία για τη συλλογή σχολίων να λήγει στις 1 Δεκεμβρίου 2025. Ο υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης έχει καλέσει όλους τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους φορείς να συμμετάσχουν στη διαδικασία.

Σύμφωνα με πληροφορίες από το Υπουργείο, η νέα μεταρρύθμιση έρχεται να αντιμετωπίσει διαχρονικά ζητήματα δυσλειτουργίας και γραφειοκρατίας που έχουν προκύψει από την εφαρμογή του Ν. 4182/2013, με στόχο την εγκαθίδρυση ενός περιβάλλοντος εμπιστοσύνης.

Ορισμένοι από τους βασικούς άξονες του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν την ψηφιακή εποπτεία, τη διασφάλιση της λογοδοσίας και την αποτελεσματική αξιοποίηση των κοινωφελών πόρων, σεβόμενοι παράλληλα τη βούληση των διαθετών.

Κύρια σημεία της μεταρρύθμισης

1. Ψηφιοποίηση και Διαφάνεια: Ηλεκτρονικό Μητρώο και e-diadoxi

Η νέα νομοθεσία εισάγει ψηφιακά εργαλεία για τη βελτίωση της εποπτείας:

• Ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών (Η.Μ.ΚΟΙ.Π.): Ένα κεντρικό μητρώο υπό τη διεύθυνση του Υπουργείου αντικαθιστά παλαιότερες κατακερματισμένες βάσεις δεδομένων. Όλες οι πράξεις διαχείρισης θα αναρτώνται υποχρεωτικά και δεν θα παράγουν νομικά αποτελέσματα αν δεν έχουν αναρτηθεί.
• Πλατφόρμα «e-diadoxi»: Αυτή η πλατφόρμα θα επιτρέπει την άμεση αποτύπωση και εποπτεία των σχολάζουσων κληρονομιών, επιταχύνοντας τις διαδικασίες για την αναγνώριση δικαιωμάτων του Δημοσίου.

2. Ίδρυση Φορέα Διαχείρισης (Ι.Δ.Ε.Κ.Α.Κ.Π.)

Το Ίδρυμα Διαχείρισης & Εκκαθάρισης Κληρονομιών και Αδρανών Περιουσιών θα αναλάβει κεντρικά καθήκοντα όπως:

• Διοίκηση αδρανών Κοινωφελών Ιδρυμάτων.
• Εκκαθάριση κληρονομιών υπέρ του Δημοσίου.
• Ανάληψη ρόλου εκτελεστή ή κηδεμόνα για την αντιμετώπιση της παθητικότητας.

3. Αντιμετώπιση της Αδράνειας

Εισάγονται καθορισμένα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό ενός ιδρύματος ως «αδρανούς», το οποίο θα μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι μετά από τρία χρόνια μη παρουσίας οικονομικών καταστάσεων ή μικρών δαπανών για κοινωφελείς σκοπούς. Σε περίπτωση αδράνειας, ο Φορέας αναλαμβάνει τη διοίκηση αν δεν υποβληθεί σχέδιο επαναδραστηριοποίησης εντός τριών μηνών.

4. Λογοδοσία και Τακτικοί Έλεγχοι

Η νέα νομοθεσία καταργεί το αναποτελεσματικό προληπτικό έλεγχο, εισάγοντας εξελίξεις με τακτικούς διαχειριστικούς ελέγχους που θα πραγματοποιούνται κάθε τρία χρόνια. Οι Πιστοποιημένοι Ελεγκτές θα εκδίδουν Πιστοποιητικά Συμμόρφωσης, ενώ ενδέχεται να υπάρχει καταλογισμός σε περιπτώσεις δόλου.

5. Κίνητρα και Απλουστεύσεις

• Φορολογικά Κίνητρα: Τα έσοδα των ενεργών και εγγεγραμμένων στο Η.Μ.ΚΟΙ.Π. ιδρυμάτων θα απαλλάσσονται από φόρο εισοδήματος, καθώς και από φόρο κληρονομίας και δωρεών.
• Δωρεές: Η διαδικασία ψηφιοποιείται μέσω της πλατφόρμας «e-Δωρεές», διευκολύνοντας τις δωρεές με άμεση αποδοχή.
• Σύσταση Ιδρυμάτων: Η διαδικασία στην ίδρυση θα απλοποιηθεί με τη χρήση Κοινής Εγκριτικής Απόφασης, συνοδευόμενης από μελέτη βιωσιμότητας πενταετίας.