Σύνοδος προσδοκιών και ηχηρή απουσία των ΗΠΑ: Τι μέλλει γενέσθαι;

Η σύνοδος COP30 έχει ξεκινήσει, χθες, Δευτέρα 10 Νοεμβρίου, στη Βραζιλία, και εστιάζει στις δραματικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και τις στρατηγικές για την αντιμετώπισή της. Ωστόσο, η φετινή διάσκεψη δεν μόνο ενδιαφέρεται για τα θέματα που θα αναλυθούν αλλά και για την απουσία σημαντικών παραγόντων. Σύμφωνα με πληροφορίες του Semafor, η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, της μεγαλύτερης οικονομίας και του δεύτερου μεγαλύτερου ρυπαντή στον κόσμο, αναμένεται να επηρεάσει σοβαρά τη διαδικασία. Αν και η χώρα έχει ιστορικά διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις κλιματικές διαπραγματεύσεις, αποφάσισε να μην στείλει ανώτερη αντιπροσωπεία φέτος.

Η απουσία των ΗΠΑ και η σκιά του Τραμπ

Η Ουάσιγκτον δήλωσε ότι δεν θα εκπροσωπηθεί από υψηλόβαθμους αξιωματούχους στην παρούσα σύνοδο, γεγονός που επιβεβαίωσε ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν προβλέπεται να συμμετάσχει ενεργά στις συζητήσεις. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, ο Αμερικανός πρόεδρος «δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική και εθνική ασφάλεια της χώρας για να επιδιώξει αόριστους κλιματικούς στόχους που βλάπτουν άλλα κράτη».

Η στάση αυτή δεν είναι απρόβλεπτη, δεδομένου ότι ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα την κλιματική αλλαγή ως «απάτη» και έχει αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού από την πρώτη μέρα της προεδρίας του. Η απουσία τους εντούτοις δημιουργεί ένα κενό σε μια εποχή που απαιτεί ισχυρή ηγεσία και συνεργασία. Διπλωμάτες ανησυχούν ότι αυτή η αποχή μπορεί να συμβάλει σε μια γενικότερη υποχώρηση της διεθνούς πολιτικής για το κλίμα, λαμβάνοντας υπόψη τη στήριξη που πρόσφερε η χώρα για τη μείωση των ρύπων και την χρηματοδότηση των πιο φτωχών εθνών.

Η Κίνα καλύπτει το κενό

Πάνω που ο Κινέζος πρόεδρος δεν θα είναι παρών αυτοπροσώπως, ο αντίκτυπος των κινεζικών «πράσινων» τεχνολογιών στη Λατινική Αμερική θα είναι σαφής στην COP30. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απόφαση της Βραζιλίας να χρησιμοποιήσει ηλεκτρικά αυτοκίνητα κινεζικής προέλευσης για τη μεταφορά των συμμετεχόντων, κάτι που, όπως εκτιμούν οι αναλυτές, στέλνει το μήνυμα ότι «ο κόσμος προχωρά μπροστά, ακόμη και χωρίς την πολιτική και τεχνολογική ηγεσία των ΗΠΑ».

Η καρδιά του Αμαζονίου και οι φωνές των ιθαγενών

Στη Μπελέμ, που βρίσκεται στην «πύλη του Αμαζονίου», οι συζητήσεις δεν περιορίζονται απλώς σε αριθμούς και στατιστικά στοιχεία. Το φετινό συνέδριο αποσκοπεί να προσδιορίσει και την κρίσιμη σημασία των ιθαγενών πληθυσμών στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Υπό την κυβέρνηση του Luiz Inácio Lula da Silva, η οποία ίδρυσε το πρώτο Υπουργείο Ιθαγενών Λαών, αναμένονται περισσότερους από 3.000 ιθαγενείς εκπροσώπους, αριθμός που είναι κατά πολύ αυξημένος σε σχέση με τα μόλις 170 άτομα της περσινής διοργάνωσης στο Αζερμπαϊτζάν. Όπως δήλωσε η Olivia Bisa, επικεφαλής του έθνους των Τσάπρα στο Περού, «αυτή τη φορά οι ηγέτες έρχονται στο Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, πιο κοντά στις ρίζες και τα εδάφη μας». Ωστόσο, η εξέλιξή της δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Πολλοί ιθαγενείς ακτιβιστές έχουν εκφράσει την απογοήτευσή τους, κατηγορώντας την κυβέρνηση Lula για αντιφάσεις, καθώς προχώρησε στην έγκριση ενός σχεδίου εξόρυξης πετρελαίου στις εκβολές του Αμαζονίου, προκαλώντας αναβρασμό και διαδηλώσεις.

Το «Τροπικό Ταμείο για τα Δάση»

Παρά τις αντιφάσεις αυτές, η Βραζιλία επιδιώκει να αφήσει μια θετική κληρονομιά μέσω της ανακοίνωσης μιας νέας παγκόσμιας πρωτοβουλίας για τις δασικές περιοχές. Το σχέδιο του Lula, γνωστό ως Tropical Forests Forever Facility, έχει ήδη εξασφαλίσει δεσμεύσεις που ανέρχονται σε 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια από χώρες όπως η Νορβηγία, η Γαλλία, η Ινδονησία και η Βραζιλία, με τη Γερμανία να προσφέρει «σημαντική» οικονομική στήριξη.

Το καινοτόμο στοιχείο του ταμείου είναι η χρηματοδότηση με μορφή δανείων, αντί για δωρεές, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι κυβερνήσεις να διατηρούν τα δάση τους αντί να τα αποψιλώνουν. Πάνω από 70 χώρες με εκτενή δάση, από το Κονγκό έως την Κολομβία, θα μπορούν να λαμβάνουν πληρωμές εφόσον διατηρούν τα ποσοστά αποψίλωσης σε χαμηλά επίπεδα.

Παράλληλα, η COP30 αναμένεται να εστιάσει επίσης στη χρηματοδότηση των χωρών του Νότου, ύψους 1.300 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για την υποστήριξη της ενεργειακής μετάβασης και των κλιματικών δράσεων. Σύμφωνα με ειδικούς που αναφέρονται στο Les Echos, η συζήτηση θα αγγίξει θέματα δημόσιας χρηματοδότησης, αναδιαρθρώσεις αναπτυξιακών τραπεζών, ελάφρυνση χρέους, και πιθανές επιβαρύνσεις σε αεροπορικά ταξίδια, χρηματοοικονομικές συναλλαγές ή ιδιωτικά τζετ: όλα σημαντικά εργαλεία που ενδέχεται να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των αναπτυσσόμενων χωρών, μετά την απογοήτευση που ένιωσαν στη COP29 στο Μπακού.

Η «COP της υλοποίησης»

Η φετινή σύνοδος συμπίπτει με τη δέκατη επέτειο της Συμφωνίας του Παρισιού, η οποία υπογράφηκε το 2015 με τη δέσμευση για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Πλην όμως, όπως επαναλαμβάνει το Euronews, η Γη έχει ήδη σημειώσει αύξηση θερμοκρασίας κατά 0,46°C μέσα σε μία δεκαετία, καταγράφοντας ενός εκ των μεγαλύτερων ανόδων.

Αν και οι εκπομπές δεν έχουν μειωθεί με τον επιθυμητό ρυθμό, έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πλέον πιο οικονομικά ευχέρως προσβάσιμες από τα ορυκτά καύσιμα σε πολλές χώρες, και αν οι κυβερνήσεις συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις τους, μπορούν να αποτρέψουν πρόσθετη αύξηση πάνω από έναν βαθμό Κελσίου. Αν και αυτό ίσως να φαίνεται μικρό, οι ειδικοί τονίζουν ότι «κάθε δέκατο του βαθμού έχει σημασία» όσον αφορά την αποφυγή ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι πυρκαγιές που πλήττουν όλο και συχνότερα τις νότιες περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής.

Σε αντίθεση με παλαιότερες συναντήσεις, όπως αυτή του Παρισιού, δεν αναμένεται ότι η COP30 θα καταλήξει σε μια νέα μεγάλη συμφωνία, με τους οργανωτές και τους αναλυτές να προαναγγέλλουν τη φετινή διάσκεψη ως «τη σύνοδο της υλοποίησης», προσφέροντας μια ευκαιρία για μετάβαση από τις δεσμεύσεις σε ουσιαστικές ενέργειες.

Διαβάστε επίσης