Η στρατηγική της Κίνας: Η σόγια ως εργαλείο στον εμπορικό πόλεμο με τον Τραμπ

Ο Σεπτέμβριος αποτελεί για χρόνια την εποχή κατά την οποία η Κίνα, ως ο κορυφαίος εισαγωγέας σόγιας παγκοσμίως, προχωρούσε σε τεράστιες παραγγελίες από τις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ, όπως οι πολιτείες του Ιλινόις, της Αϊόβα, της Μινεσότα και της Ιντιάνα. Φέτος, ωστόσο, η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά. Το Πεκίνο αντέτεινε μια αναπάντεχη απάντηση στους πρόσφατους δασμούς που επιβλήθηκαν από τον Ντόναλντ Τραμπ, προχωρώντας σε μηδενισμό των εισαγωγών σόγιας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες αντιστοιχούσαν σε 12,6 δισ. δολάρια.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Κίνα, η οποία μέχρι πρόσφατα αφορούσε το 50% των αμερικανικών εξαγωγών, δήλωσε «παρούσα» για τελευταία φορά το 2018, όμως φέτος δεν έχει παραλάβει καθόλου αμερικανική σόγια, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Γενικής Διοίκησης Τελωνείων της Κίνας.

Ο Τραμπ, μέσω μιας νέας ανάρτησης στα κοινωνικά δίκτυα, κατηγόρησε την κινεζική απόφαση ως «οικονομικά εχθρική πράξη» και προειδοποίησε για ενδεχόμενη διακοπή των εισαγωγών μαγειρικού λαδιού από την Κίνα. Παρόλα αυτά, οι απειλές του φαίνεται ότι δεν έχουν επιρροή, καθώς πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι το εμπορικό «εμπάργκο» της Κίνας θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του έτους.

Μια μη επώδυνη επιλογή για την Κίνα

Για το Πεκίνο, η απόφαση να σταματήσει τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ προσφέρει έναν σχετικά ανώδυνο τρόπο πίεσης προς τον Ντόναλντ Τραμπ, ενόψει της αναμενόμενης συνόδου του με τον Σι Τζινπίνγκ στη Νότια Κορέα. Κατά τη διάρκεια πτήσης με το Air Force One, ο Τραμπ εξέφρασε την επιθυμία του να «επιστρέψει η Κίνα στα προηγούμενα επίπεδα αγορών» και δήλωσε ότι είναι «αισιόδοξος» για μια συμφωνία γύρω από το θέμα της σόγιας.

Ωστόσο, υπάρχει μια αντίφαση: ενώ οι Αμερικανοί αγρότες ζητούν από τον Τραμπ να επαναφέρει τις εμπορικές σχέσεις, στην Κίνα δεν παρατηρείται αντίστοιχη πίεση προς την κυβέρνηση για να επιτραπούν οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Αυτό δημιουργεί ένα ισχυρό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα για την Κίνα.

Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη καταναλώτρια σόγιας παγκοσμίως, με την εγχώρια παραγωγή της να καλύπτει λιγότερο από το 20% των αναγκών της, που αφορούν κυρίως την παραγωγή τόφου και σόγιας για τρόφιμα. Η πλειονότητα της σόγιας που εισάγεται χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή για χοίρους, πουλερικά και βοοειδή, καθώς η ζήτηση κρέατος αυξάνεται στα μεσαία στρώματα της χώρας. Και παρόλο που γίνονται προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών τροφής, η σόγια παραμένει το 13% των συνολικών ζωοτροφών.

Επιπλέον, οι εισαγωγές μετατρέπονται σε μαγειρικό λάδι, χάρη στη neutra γεύση και την αντοχή του στη θερμότητα — ιδανικό για τα κινέζικα μαγειρικά στυλ. Η προτίμηση των Κινέζων παραγωγών είναι για σόγια από τις ΗΠΑ ή τη Βραζιλία, καθώς η εγχώρια είναι πιο ακριβή.

Ο Φιλ Λακ από το Center for Strategic and International Studies (CSIS) δήλωσε στην WSJ, «για τους Αμερικανούς αγρότες, είναι σχεδόν αδύνατο να αντικαταστήσουν τη ζήτηση της Κίνας. Είναι μια τεράστια αγορά».

Αναλαμβάνοντας την αμερικανική θέση

Μετά τον πρώτο εμπορικό πόλεμο το 2018–2020, κατά τον οποίο η Κίνα υποσχέθηκε να αγοράσει 200 δισ. δολάρια αμερικανικών προϊόντων – στόχος που δεν επιτεύχθηκε ποτέ – το Πεκίνο ενίσχυσε τις επενδύσεις του στην αυτάρκεια και προώθησε νέα προγράμματα γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών. Ταυτόχρονα, στοχεύει να μειώσει τη συμμετοχή της σόγιας στις ζωοτροφές από το 18% το 2017 σε 10% μέχρι το 2030. Ωστόσο, με περιορισμένη γεωργική γη και αυξανόμενη ζήτηση, η Κίνα είναι ακόμη πολύ μακριά από το να καλύπτει το 50% των αναγκών της με εγχώρια παραγωγή.

Η επιβολή δασμών έχει εξαλείψει το τιμολογιακό πλεονέκτημα των ΗΠΑ, οδηγώντας το Πεκίνο να στραφεί σε εναλλακτικούς προμηθευτές, όπως η Αργεντινή, η Ουρουγουάη, η Ρωσία και κυρίως η Βραζιλία, η μεγαλύτερη χώρα εξαγωγών σόγιας.

Παραδοσιακά, η Κίνα αλλάζει τους προμηθευτές της ανά εποχή: αγοράζει από τη Βραζιλία μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου και στη συνέχεια στρέφεται στις ΗΠΑ. Φέτος όμως, έμεινε εντελώς πιστή στη Βραζιλία, προμηθεύοντας 4,7 δισ. δολάρια σε σόγια τον Αύγουστο και μόλις 100 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ.

Τον Σεπτέμβριο, το Πεκίνο αγόρασε 7,2 εκατ. τόνους βραζιλιάνικης σόγιας, δηλαδή το 93% των συνολικών του εισαγωγών για τον μήνα, σύμφωνα με την Anec, την Ένωση Εξαγωγέων Δημητριακών της Βραζιλίας.

Επιπλέον, οι κινεζικές κρατικές εταιρείες επενδύουν στρατηγικά σε βασικά λιμάνια της Βραζιλίας, όπως τα Paranaguá, Açu και Santos, με την COFCO — τον μεγαλύτερο κινεζικό εισαγωγέα αγροτικών προϊόντων — να κυριαρχεί στον νέο τερματικό σταθμό στο λιμάνι του Santos, που θα αυξήσει τη δυναμικότητα κατά 15 εκατ. τόνους ετησίως έως το 2026. Παράλληλα, οι χώρες συνεργάζονται για τη διευκόλυνση σιδηροδρομικής σύνδεσης Βραζιλίας–Περού, μειώνοντας δραστικά τους χρόνους αποστολής προς την Ασία.

Κινεζικά αποθέματα σε επίπεδα ρεκόρ

Με τα κινεζικά αποθέματα σόγιας να αγγίζουν ιστορικά επίπεδα (95 εκατ. τόνοι σε εννέα μήνες), το Πεκίνο έχει τη δυνατότητα να αντέξει μήνες χωρίς εισαγωγές από τις ΗΠΑ, ίσως μέχρι την επόμενη σοδειά στη Νότια Αμερική το 2026. Η Trivium China εκτιμά ότι το Πεκίνο θα διατηρήσει σταθερή τη θέση του, καθώς η σόγια δρα ως ένα εύχρηστο εργαλείο πίεσης προς την Ουάσιγκτον, με ελάχιστο πολιτικό κόστος στο εσωτερικό.

Ο Τζακ Τζανγκ, διευθυντής του Trade War Lab στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, επισημαίνει στην WSJ ότι «στο Πεκίνο επικρατεί η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε κατάσταση σύγχυσης και υπάρχει περιθώριο να στοχευθούν ευαίσθητες ομάδες, όπως οι αγρότες». Αυτή η στρατηγική παρέχει στον Σι Τζινπίνγκ και ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί: η άρση του εμπάργκο στη σόγια θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντάλλαγμα για παραχωρήσεις των ΗΠΑ σε κρισιμότερα ζητήματα, όπως οι εξαγωγικοί περιορισμοί σε προηγμένα μικροτσίπ.

Διάχυτες οι ανησυχίες στους Αμερικανούς αγρότες

Αντίθετα με την ήρεμη κατάσταση στο εσωτερικό της Κίνας, οι Αμερικανοί αγρότες βρίσκονται σε κατάσταση αναβρασμού λόγω των παραπάνω εξελίξεων, καθώς η εξαιρετικής ποιότητας σόγια που παράγουν παραμένει αδιάθετη. Παραγωγοί ανέφεραν στο αμερικανικό δίκτυο NPR ότι «παλιά ανησυχούσαμε μόνο για τον καιρό, τώρα πρέπει να ανησυχούμε για τα πάντα — την πολιτική στις ΗΠΑ και τη γεωπολιτική σε παγκόσμιο επίπεδο». Οι εξελίξεις αυτές έχουν άμεσες επιπτώσεις στη δουλειά τους.

Επιπλέον, οι προκλήσεις δεν σταματούν μόνο στον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Η εκτίναξη των τιμών των λιπασμάτων, έπειτα από την εισβολή στη Ουκρανία, σε συνδυασμό με τους δασμούς του Τραμπ, έχουν οδηγήσει τις τιμές στα ύψη. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, οι τιμές των αγροτικών προϊόντων που λαμβάνουν οι παραγωγοί έχουν καταρρεύσει, κάνοντάς τους θύματα της ίδιας τους της παραγωγικότητας. Όταν η συγκομιδή είναι καλή, το πλεόνασμα μειώνει δραματικά τις τιμές, με αποτέλεσμα πολλοί αγρότες να έχουν δυσκολίες να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα.

Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, όταν η Κίνα είχε επιβάλει ξανά εμπάργκο στα αμερικανικά προϊόντα γεωργίας, η κυβέρνηση διέθεσε 23 δισ. δολάρια σε ενισχύσεις για να στηρίξει τους παραγωγούς. Φέτος, ο Τραμπ έχει υποσχεθεί νέα πακέτα στήριξης, όμως αναμένεται να καλύψουν μόνο ένα περιορισμένο ποσοστό των ζημιών τους.

Σύμφωνα με εξειδικευμένο αμερικανικό αγροτικό site, το Sentient, πολλοί αγρότες αναζητούν εναλλακτικούς προορισμούς για την παραγωγή τους. Ορισμένοι προσπαθούν να εξάγουν σε άλλες χώρες, αλλά αυτό αποδεικνύεται δύσκολο, καθώς οι αγορές δεν είναι αρκετές για να καλύψουν τις ποσότητες που δεν απορροφά η Κίνα.

Η Ραμπάιλ Τσάντιο, επίκουρη καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, δήλωσε στο Sentient ότι οι παραγωγοί θα μπορούσαν να στραφούν σε εγχώριες αγορές, όπως αυτή του βιοντίζελ που προέρχεται από το λάδι σόγιας. Αν και η ζήτηση για βιοκαύσιμα είναι χαμηλή προς το παρόν, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στο μέλλον, προσφέροντας μια πιθανή λύση για την ανακούφιση των αγροτών, αλλά σίγουρα δεν είναι επαρκής.

Διαβάστε επίσης:

Shutdown: Το δεύτερο μακροβιότερο στην ιστορία των ΗΠΑ – Οι επιπτώσεις στην οικονομία

Gold crash: Πού οφείλεται η μεγαλύτερη διόρθωση των τελευταίων 12 ετών – Tι «βλέπουν» για τον χρυσό οι αναλυτές (γραφήματα)

Πώς το ψυγείο σας μπορεί να γίνει Porsche – H νέα συναρπαστική σειρά της Smeg

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφθείτε το Πρώτο Θέμα