Αρνητικές τιμές ενέργειας: Πώς επενδύσεις και νέες πηγές εσόδων αναδύονται

Η ελληνική ενεργειακή αγορά βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυroad. Με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να επεκτείνονται ταχύτατα και τη ζήτηση να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, το δίκτυο αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις. Οι τιμές έχουν φτάσει σχεδόν στο μηδέν, με την παραγωγή να περικόπτεται πλέον συχνά. Όπως ανέφεραν οι ειδικοί στο πρόσφατο Greek Energy Forum, η χρονιά 2026 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το 2024 της Ισπανίας για την Ελλάδα, με τις αρνητικές τιμές να γίνονται πραγματικότητα και απαιτώντας προσαρμογές από το σύστημα.

Τι σημαίνει το ισπανικό μοντέλο στην ενέργεια; Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, η Ιβηρική χερσόνησος υπήρξε πρωτοπόρος στην Ευρώπη με τρεις παράλληλες τάσεις: την εκρηκτική αύξηση της φωτοβολταϊκής παραγωγής, τη χαμηλή ζήτηση και την καθυστερημένη ανάπτυξη των δικτύων. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές την ημέρα έφταναν το μηδέν ή και κάτω, ενώ το βράδυ παρατηρούνταν σημαντικές αυξήσεις λόγω των κοστολογίων για την αεριοκίνηση και τα δικαιώματα CO₂. «Η Ισπανία είδε τις πρώτες αρνητικές τιμές το 2024 και ιστορικά χαμηλά το 2025», δήλωσε ο Bruno Brunetti, διευθυντής στη S&P Global Commodity Insights.

Αυτό το φαινόμενο —«υπέρ-παραγωγή τη μέρα, έλλειψη το βράδυ»— είναι ήδη εμφανές και στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Brunetti, ο οποίος σημείωσε ότι το φαινόμενο αυτό συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη: «Βλέπουμε υπερπροσφορά ηλεκτρισμού σε χαμηλές ώρες με μηδενικές ή αρνητικές τιμές, προκαλώντας αυξημένη αστάθεια». Επισήμανε ότι η Ελλάδα είναι σε πλεονεκτική θέση χάρη στις ΑΠΕ, αλλά απαιτείται περισσότερη επένδυση στα δίκτυα και την ευελιξία, όπως συμβαίνει και στην Ισπανία.

Απόστολος Πάνος (Principia Energy): «Οι αρνητικές τιμές δεν είναι πρόβλημα, είναι το επόμενο στάδιο ωρίμανσης»

Ο Απόστολος Πάνος, Chief Commercial Officer της Principia Energy, τόνισε τη δυνατότητα μετατροπής των αρνητικών τιμών σε ευκαιρίες ανάπτυξης. «Η ενεργειακή μετάβαση περιλαμβάνει ανατροπές, αντικαθιστώντας την παραδοσιακή αξία της παραγωγής με την αξία της ευελιξίας», δήλωσε. «Οι αρνητικές τιμές, λοιπόν, αποτελούν το επόμενο στάδιο για μια αγορά με υψηλή διείσδυση ΑΠΕ, δείχνοντας την ανάγκη για νέα εργαλεία και προσαρμογές», πρόσθεσε.

Ο Πάνος εξήγησε ότι το παρόν στάδιο στην Ελλάδα είναι ανάλογο με αυτό της Ισπανίας: «Όσες φορές παρατηρούμε μηδενικές ή αρνητικές τιμές, αυτό φανερώνει ότι υπάρχει πλεόνασμα παραγωγής και έλλειψη κατανάλωσης». Ανέφερε επίσης ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά πρέπει να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους, ώστε να αξιοποιήσουν την κατάσταση:

• Οι παραγωγοί ΑΠΕ χρειάζονται αποθήκευση ή ευέλικτες συμφωνίες με καταναλωτές.
• Οι traders να εκμεταλλεύονται τις διακυμάνσεις τιμών στις αγορές.
• Και οι καταναλωτές να υιοθετήσουν τεχνολογίες διαχείρισης ζήτησης.

«Αυτό που παλιά θεωρούσαμε ζημία, μπορούμε να το δούμε ως νέο προϊόν», πρόσθεσε, αναφερόμενος στις ευκαιρίες που προσφέρουν οι ωριαίες διακυμάνσεις. «Οι αρνητικές τιμές, αν τις εκμεταλλευτούμε σωστά, προάγουν την καινοτομία.»

Οι αρνητικές τιμές ως ευκαιρία και όχι ως απειλή

Η προοπτική αυτή αγγίζει ένα κομβικό σημείο: Όταν οι τιμές εισέρχονται σε αρνητικά επίπεδα, ανοίγονται νέα περιθώρια δραστηριότητας. Η περίσσεια ενέργειας μπορεί να αποθηκευτεί ή να αξιοποιηθεί διαφορετικά, προωθώντας μια σειρά από καινοτόμες εφαρμογές.

Σύμφωνα με τους ομιλητές, οι αρνητικές τιμές αποδεικνύουν την προοδευτική μετατόπιση της αγοράς — είναι η «φυσική συνέπεια» της έντονης αύξησης της καθαρής ενέργειας που δεν μπορεί να απορροφηθεί. Αυτό διαμορφώνει νέο κύκλο αξίας γύρω από την αποθήκευση και τη διαχείριση της ζήτησης. Ο κ. Πάνος επισήμανε, «δεν πρέπει να αποφύγουμε τις αρνητικές τιμές, αλλά να μάθουμε πώς να τις αξιοποιούμε». Η αγορά πρέπει να μείνει δυναμική και να επενδύει μέσα σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Η διατήρηση της αγοράς ενεργής είναι κλειδί, ώστε να μην πληγούν οι επενδύσεις από περικοπές και μηδενικές τιμές. Οι εταιρείες που θα παρουσιαστούν ανθεκτικές σε αυτή τη μετάβαση θα είναι και οι πρώτες που θα αποκομίσουν τα οφέλη της ωριμότητας, όπως βελτιωμένα χαρτοφυλάκια και διαφοροποιημένα επιχειρηματικά μοντέλα.

Η εξέλιξη αυτή αυξάνει την ανάγκη για μια νέα αντίληψη σχετικά με την αξία της ηλεκτρικής ενέργειας. Στο παλιό μοντέλο, η αξία προερχόταν από τη σταθερή παραγωγή, ενώ στο νέο, το επίκεντρο είναι στη διαχείριση και την πρόβλεψη.

Όπως φάνηκε από τις συζητήσεις, η ελληνική αγορά εισέρχεται σε μια φάση ωρίμανσης, όπου οι τεχνολογίες και οι σήματα τιμών θα καθορίσουν ποιος θα είναι ο νικητής. «Οι αρνητικές τιμές δεν σηματοδοτούν την κατάρρευση της αγοράς, αλλά την αρχή μιας νέας εποχής», δήλωσαν οι ειδικοί.

Δημήτρης Χατζηγιάννης (ΗΡΩΝ): Η αποθήκευση είναι ο άξονας ισορροπίας του συστήματος

Ο Δημήτρης Χατζηγιάννης, Διευθυντής Εφαρμοσμένης Έρευνας και Διαχείρισης Ενέργειας στον Όμιλο ΗΡΩΝ, αναφέρθηκε στη ραγδαία εξέλιξη της ενεργειακής αγοράς. Περιγράφοντας την αλλαγή από μια στατική σε μια δυναμική αγορά σε πραγματικό χρόνο, τόνισε ότι «η ευελιξία γίνεται το νέο νόμισμα». Η διαχείριση δεν περιορίζεται μόνο στη τεχνολογία των μπαταριών αλλά περιλαμβάνει και στρατηγική στην εγχείρηση της ενέργειας.

«Η αγορά έχει διευρυνθεί: δεν είναι πια μόνο μια αγορά, αλλά υπάρχουν πολλές — day-ahead, intraday, real time», ανέφερε. Αυτές οι διαφοροποιήσεις απαιτούν νέα δεξιότητες και εποπτεία μέσω αυτοματισμών και αλγορίθμων. «Η αποθήκευση είναι ο άξονας που θα χαράξει το πλαίσιο της αγοράς, επηρεάζοντας την τεχνική και εμπορική διαχείριση». Συστήνοντας να μην φοβούνται οι εταιρείες τις αρνητικές τιμές, αλλά να τις δουν ως ευκαιρία, κατέληξε.

Bruno Brunetti (S&P Global Commodity Insights): Αναδιάρθρωση των PPAs

Ο Bruno Brunetti, εστίασε στις επιπτώσεις των αρνητικών τιμών στη διαμόρφωση νέων εταιρικών συμβολαίων ενέργειας (PPAs). «Όταν η παραγωγή πέφτει σε ώρες με αρνητικές τιμές, η τιμολόγηση των συμβολαίων καθίσταται περίπλοκη», είπε. Ο παραδοσιακός τρόπος δεν ανταποκρίνεται πλέον στις απαιτήσεις της αγοράς, όπου οι τιμές της κιλοβατώρας μπορεί να μειωθούν στο μηδέν.

Η κατάσταση αυτή έχει αναδείξει νέες προκλήσεις στα PPAs καθώς οι όροι γίνονται πιο προσεκτικοί και η ανάγκη για ευελιξία καθίσταται ολοένα πιο επιτακτική. «Η ευρωπαϊκή αγορά των PPAs συνεχίζει να αναπτύσσεται, αλλά η στάση των αγοραστών έχει αλλάξει σημαντικά, με περισσότερους προσηλωμένους όρους και μικρότερα “hedge windows”.»

«Η αγορά προσαρμόζεται στην αστάθεια και οι επιβιώσαντες θα είναι όσοι ενσωματώσουν αποθήκευση και μπορούν να αντιδράσουν σε πραγματικό χρόνο», κατέληξε. Ο Brunetti συνδέει την ελληνική κατάσταση με την επίπτωση της ισπανικής αγοράς, προειδοποιώντας ότι το 2026 η εικόνα μπορεί να είναι όλο και πιο οικεία προς αυτήν, με τις χαμηλές ημερήσιες τιμές και τις ξαφνικές βραδινές αιχμές.

Διαβάστε ακόμη